- คณะกรรมการชำระประวัติศาสตร์ไทยและจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ และโบราณคดี สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี
- บันทึกข้อความ
- คำนำ
- ๑. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีอุปราชาภิเษกพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นศักดิพลเสพ
- ๒. หมายรับสั่ง เรื่อง การพระบรมศพสมเด็จพระอมรินทรามาตย์
- ๓. หมายรับสั่ง เรื่อง มีแจงบนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท
- ๔. หมายรับสั่ง เรื่อง พระองค์เจ้าไม้เทศสิ้นพระชนม์
- ๕. หมายรับสั่ง เรื่อง จารึกพระสุพรรณบัฏทองเนื้อ ๔ สองขา
- ๖. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์ทำข้าวยาคูถวายพระสงฆ์ในพระราชพิธีสารท
- ๗. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์กระทงของคาวของหวานถวายพระสงฆ์ในการสมโภชพระรัตนตรัย ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม
- ๘. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีพลีกรรมบวงสรวงเทวดารักษาพระเศวตฉัตร
- ๙. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เรือเข้ากระบวนแห่ ขึ้นไปรับพระบาง พระแทรกคำ พระฉันสมอ และพระบรมธาตุ ลงมาวัดเขียน
- ๑๐. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์กระบวนเรือเสด็จขึ้นไปรับ พระบาง พระแทรกคำ พระฉันสมอ พระบรมธาตุ ที่วัดเขียน ลงมากรุงเทพฯ
- ๑๑. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระราชศรัทธานิมนต์พระสงฆ์ฉันขนมเบื้องในพระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน
- ๑๒. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานเพลิงศพหม่อมทองคำ บุตรท้าวอินทรสุริยา ณ เมรุวัดสุวรรณาราม
- ๑๓. หมายรับสั่ง บัญชีมหาบังสุกุล ศพหม่อมทองคำ
- ๑๔. หมายรับสั่ง เรื่อง รับปืนคาบศิลาจากขุนภักดีภูมินทร์ นายกองเมืองพรหม
- ๑๕. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เตรียมงานพระศพกรมหมื่นนเรศร์โยธี
- ๑๖. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เตรียมกระบวนแห่พระอังคารและพระอัฐิกรมหมื่นนเรศรโยธีไปลอยและกลับวัง
- ๑๗. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์ปิดทำนบปากคลองบางขุนเทียน
- ๑๘. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เลกพายเรือกลองแขกนำเสด็จฯ
- ๑๙. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เลกเข้ากระบวนแห่นาคหลวง พระเจ้าลูกเธอ พระเจ้าหลานเธอ ในกรมพระราชวังบวรฯ ทรงผนวช
- ๒๐. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เลกยกสำรับคาวหวาน งานอุปสมบทข้าราชการเป็นนาคหลวง
- ๒๑. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เลกหงายเรือพระที่นั่ง
- ๒๒. หมายรับสั่ง เรื่อง เสด็จฯพระราชทานเพลิงศพพระนมเกษ ที่เมรุวัดอรุณราชธาราม
- ๒๓. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานเพลิงพระศพพระโอรสในพระองค์เจ้าลักขณานุคุณ
- ๒๔. หมายรับสั่ง เรื่อง จารึกพระราชสาส์นออกไป ณ กรุงปักกิ่ง
- ๒๕. หมายรับสั่ง เรื่อง ปิดทำนบกั้นน้ำ ที่ตำบลวัดเลาและที่ตำบลบางขุนเทียน
- ๒๖. หมายรับสั่ง เรื่อง ยกช่อฟ้าใบระกา วัดอรุณราชธาราม
- ๒๗. หมายรับสั่ง เรื่อง กำหนดการสมโภชพระพุทธรูปทองคำถม และมีพระธรรมเทศนาสังคายนาในพระราชพิธีสารท
- ๒๘. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานเพลิงศพเจ้าคุณแก้ว ที่เมรุวัดสุวรรณธาราม
- ๒๙. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เกณฑ์คนสานขวดใช้ในการฉลองวัดโอรสราชธาราม
- ๓๐. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เลกสานกระจาด สำหรับถวายพระสงฆ์ในพระอารามหลวง
- ๓๑. หมายรับสั่ง เรื่อง สดับปกรณ์พระบรมอัฐิ ในพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย
- ๓๒. หมายรับสั่ง เรื่อง กำหนดงานฉลองวัดราชโอรส และพระอารามหลวงอีก ๙ พระอาราม
- ๓๓. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์กว้าน ๆ เรือพระที่นั่ง
- ๓๔. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เลกกว้านเรือพระที่นั่ง
- ๓๕. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้ตั้งการพิธีจารึกพระนามพระพุทธรูปสูง ๖ ศอก ลงในแผ่นพระสุพรรณบัฏและบรรจุพระบรมธาตุ
- ๓๖. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้ตั้งพระราชพิธีโขลนทวาร ที่หน้าพระตำหนักแพ
- ๓๗. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้งดการทำพระราชพิธีโขลนทวาร ส่งกองทัพไปหัวเมืองปักษ์ใต้
- ๓๘. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้หมายบอกเจ้าพนักงานผู้ต้องเกณฑ์ ในการพระราชพิธีโขลนทวาร ส่งกองทัพไปปากใต้ให้ทราบทั่วกัน
- ๓๙. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีฉลองพระพุทธรูปประจำพระองค์สมเด็จพระศรีสุลาลัย ที่บนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท
- ๔๐. หมายรับสั่ง เรื่อง ต้อนรับแขกเมืองมริกัน ในพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย
- ๔๑. หมายรับสั่ง เรื่อง กำหนดการพระราชพิธีเลื่อนพระนามและตั้งกรมใหม่
- ๔๒. หมายรับสั่ง เรื่อง งานทรงผนวชหม่อมเจ้าเกษ บุตรเจ้าลิ้นจี่ ในกรมหลวงนรินทรรณเรศร์ ที่พระอุโบสถวัดหน้าพระธาตุ
- ๔๓. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีผนวช พระเจ้าน้อง พระเจ้าลูก พระเจ้าหลาน ข้าราชการ (รวม) ๑๕
- ๔๔. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เตรียมเครื่องประโคมและเครื่องบูชาพระธรรมเจ้า
- ๔๕. หมายรับสั่ง เรื่อง พิธีจารึกพระนามพระราชาคณะที่ได้เลื่อนขึ้น
- ๔๖. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เกณฑ์เจ้าพนักงานเตรียมงานรับทูตเมืองอเมริกา
- ๔๗. หมายรับสั่ง เรื่อง กระบวนแห่พระโกศพระบรมศพล้นเกล้าฯ กรมพระราชวังบวรฯ
- ๔๘. หมายรับสั่ง เรื่อง กระบวนแห่พระอังคารกรมพระราชวังบวรฯไปลอยที่วัดประทุมคงคา
- ๔๙. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานเพลิงพระศพหม่อมเจ้าชายพระหน่อเจ้าคันธรส ณ วัดบางขุนพรหม
- ๕๐. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เลื่อนพระปลัดดีวัดสุวรรณธารามไปอยู่วัดสังข์กระจาย
- ๕๑. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานสิ่งของในการศพพระครูเมธังกร ณ เมืองชัยนาท
- ๕๒. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีถือน้ำและพระราชพิธีคเชนทรสนาน
- ๕๓. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานเพลิงพระศพพระเจ้าหน่อในกรมขุนพิพิธภูเบนทร์
- ๕๔. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีบรรจุสิ่งของต่าง ๆ ในพระปรางค์ ๘ องค์ ที่หน้าวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ณ วันขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ ปีมะเมีย ฉศก จ.ศ. ๑๑๙๖
- ๕๕. เรื่อง บัญชีสิ่งของและรายการต่าง ๆ ในการพระราชพิธี บรรจุสิ่งของที่พระปรางค์ ๘ องค์ หน้าวัดพระศรีรัตนศาสดาราม
- ๕๖. หมายรับสั่ง เรื่อง โปรดให้มีพระธรรมเทศนาโพธิปักขิยธรรมบนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท
- ๕๗. เรื่อง พระราชพิธีโสกันต์สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอเจ้าฟ้าพระองค์น้อย
- ๕๘. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้กรมพระสัสดีหักบัญชีนายสัง เลกกรมหมื่นเสนีบริรักษ์
- ๕๙. หมายรับสั่ง เรื่อง พระยาเพชรบูรณ์ส่งไม้ยาง สำหรับทำวัดพระเชตุพนฯ
- ๖๐. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เจ้าพนักงานคลังสินค้ารับผลเร่ว
- ๖๑. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์แผงกลาบาต ในการต้อนรับแขกเมืองมะริกัน
- ๖๒. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เกณฑ์นั่งกลาบาตถืออาวุธต่าง ๆ ในการต้อนรับแขกเมืองมะริกัน
- ๖๓. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์ข้าทูลละอองผู้ใหญ่ผู้น้อย ฝ่ายทหารและพลเรือนให้เข้าเฝ้าพร้อมกัน ในการต้อนรับแขกเมืองมะริกัน
- ๖๔. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้หมายบอกข้าราชการแต่งตัวเข้าเฝ้าตามลำดับยศ และให้เจ้าพนักงานจัดเตรียมการต้อนรับแขกเมืองมะริกันให้พร้อม
- ๖๕. หมายรับสั่ง เรื่อง เสด็จออกรับเอดสแมนรอแบต แขกเมืองชาวมะริกัน ครั้งที่ ๒
- ๖๖. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์กระบวนแห่พระราชสาส์นไปเมืองมะริกัน
- ๖๗. หมายรับสั่ง เรื่อง อาราธนาพระสงฆ์ราชาคณะ ๒ รูป ไปอยู่วัดกัลยาณมิตร
- ๖๘. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงสถาปนาพระองค์เจ้าไพฑูรย์ เป็นกรมหมื่นสนิทนเรนทร์
- ๖๙. หมายรับสั่ง เรื่อง แห่พระมงคลหัสดินทร์ที่ล้มไปฝังที่ปากลัด
- ๗๐. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระสงฆ์ตั้งสวดพระพุทธมนต์ที่โรงช้างพระเทพกุญชร
- ๗๑. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระราชศรัทธาจะให้พระภิกษุสามเณรสอบไล่พระไตรปิฎก
- ๗๒. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระราชปรารภให้พระภิกษุสามเณรเรียนพระปริยัติธรรม
- ๗๓. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชปรารภ ให้ประชุมพระราชาคณะ ๑๕ องค์ เพื่อจัดพระภิกษุสามเณรสอบไล่พระไตรปิฎก
- ๗๔. หมายรับสั่ง เรื่อง แห่เชิญเจ้าฟ้ามงกุฎฯ มาสถิตอยู่ ณ วัดบวรนิเวศฯ
- ๗๕. หมายรับสั่ง เรื่อง งานพระราชทานเพลิงศพ ที่เมรุวัดอมรินทาราม
- ๗๖. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระราชศรัทธาให้ทำสลากภัตต์ถวายพระสงฆ์ ๒๐๐ รูป
- ๗๗. หมายรับสั่ง เรื่อง แขกเมืองคำเกิด เมืองมวน ที่เข้ามาสวามิภักดิ์ ถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยา
- ๗๘. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์กรมพระนครบาลสานกระจาด ในพระราชพิธีฝังอาถรรพณ์ป้อมเมืองสมุทรปราการและถวายผ้าป่า
- ๗๙. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระราชศรัทธาให้อาราธนาพระสงฆ์ราชาคณะเข้ามารับไตรและรับพระราชทานฉัน ที่พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย
- ๘๐. หมายรับสั่ง เรื่อง ตั้งโรงครัวในงานพระราชทานเพลิงพระบรมศพสมเด็จพระศรีสุลาลัย
- ๘๑. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้กรมนาจ่ายข้าวสารซ้อมต้นกลาง ให้วิเสทหุงเลี้ยงคนในงานพระราชทานเพลิงศพพระราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชาย
- ๘๒. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้จัตุสดมภ์ ๔ กรม จัดบันได ไม้เสียบผลกัลปพฤกษ์
- ๘๓. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์กระบวนแห่พระบรมศพสมเด็จพระศรีสุลาลัยไปประดิษฐานที่พระเมรุทอง
- ๘๔. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงตั้ง พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าชายศิริวงศ์ และพระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าหญิงวิลาส เป็นกรมหมื่น
- ๘๕. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานเพลิงศพ อุปฮาดเมืองมหาไชย ผู้ว่าราชการเมืองสกลนคร
- ๘๖. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีฉลองวัดอัปษรสวรรค์ และ ตั้งพระราชพิธีฝังอาถรรพณ์เมืองกาญจน์ฯ
- ๘๗. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าชายนวม เป็นกรมหมื่นฯ
- ๘๘. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีสัมพัจฉรฉินท์
- ๘๙. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์ข้าราชการให้เข้ามานอนประจำซอง ในพระบรมมหาราชวัง
- ๙๐. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ กำหนดพระฤกษ์ ให้เจ้าพระยายมราช และ พระยาศรีพิพัฒน์ ยกกองทัพไปตีเมืองแขก ปักษ์ใต้
- ๙๑. หมายรับสั่ง เรื่อง หมายกำหนดการทรงผูกพัทธสีมาวัดเทพธิดาราม
หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เตรียมกระบวนแห่พระอังคารและพระอัฐิกรมหมื่นนเรศรโยธีไปลอยและกลับวัง
ด้วยพระยาบำเรอภักดิ์ รับพระราชโองการใส่เกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งว่า ณ วันเดือน ๗ แรม ๔ ค่ำ ปีเถาะ ตรีศก เพลาบ่ายพระราชทานเพลิงพระศพกรมหมื่นนเรศรโยธีเสร็จแล้ว สุมพระอัฐิไว้ พระสงฆ์สวดอยู่คืนหนึ่ง ครั้นรุ่งขึ้น ณ วันเดือน ๗ แรม ๕ ค่ำ เพลาเช้า พระสงฆ์รับพระราชทานฉัน แปรพระรูป๑ แล้ว จะได้เชิญพระอังคารขึ้นทรงพระยานุมาศสามลำคาน๒ เชิญพระอัฐิขึ้นทรงพระราชยานมีกง แห่ออกประตูพระเมรุด้านตะวันตกตามสถลมารค ไปลงเรือพระที่นั่งเอกไชย ณ ฉนวนท่าพระ แห่ทางชลมารค พระอังคารไปลอย ณ วัดประทุมคงคา พระอัฐิไปส่งที่วัง เหมือนอย่างทุกครั้งนั้น ให้ มหาดไทย กลาโหม เกณฑ์ กระบวนแห่พระอังคาร พระอัฐิ
ยกธงจีน หน้า ๔๐ หลัง ๒๐ นุ่งกางเกงปัสตูแดง ใส่เสื้อ หมวกแดง ๖๐ คน
คู่แห่ นุ่งสมปักทองขวางชายกรวย ใส่เสื้อครุย ลอมพอกขาว หน้า ๑๐๐ หลัง ๕๐ (รวม) ๑๕๐ คน
กลองชนะ จ่าปี่ ๑ จ่ากลอง ๑ (รวม) ๒ คน กลอง ๔๐ คน (รวม) ๔๒ คน แตรงอน ๖ คู่ แตรฝรั่ง ๔ คู่ สังข์คู่ ๑ (รวม) ๒๒ คน ให้นุ่งกางเกง ใส่เสื้อใส่หมวกแดง ๖๔ คน
เครื่องสูง หน้าหลัง ๒ สำรับ ๓๒ บังพระสูรย์องค์ ๑ ทานตะวันคัน ๑ ให้นุ่งกางเกง ยกใส่เสื้อมัสรู เกี้ยวผ้าลาย ๓๔
ภูษามาลาเชิญพระกลด นุ่งสมปักพื้นขาวชายกรวย ใส่เสื้อครุยขาว ๑
คนหามพระยานุมาศพระอังคาร ๔๐ คน พระราชยานพระอัฐิ ๑๒ คน นุ่งกางเกงยกเกี้ยวผ้าลาย ๕๒ คน
อินทร์พรหม ๑๖ คน (รวม) ๓๗๗ คน
เรือเอกไชยทรงพระอังคารไปลอย แล้วกลับมารับพระอัฐิส่งวัง ๑ ลำ
ดั้ง หน้า ๔ คู่ หลัง ๒ คู่ไปลอยพระอังคาร แล้วกลับมารับพระอัฐิส่งวัง มีธงจีนลำละ ๒ คัน ๖ ลำ พลพายใส่เสื้อ ใส่หมวกแดง ๗ ลำ
กราบ ราชการ ๒๐ คู่ แห่พระอังคาร แล้วให้กลับมาแห่พระอัฐิไปส่งวัง มีธงจีนลำละคัน ๔๐ ลำ (รวม) ๔๗ ลำ
และให้กระบวนบกไปพร้อมกันที่หน้าพระเมรุ ให้กระบวนเรือไปพร้อมกันที่ท่าพระ๓ แต่ ณ วันเดือน ๗ แรม ๕ ค่ำ เพลาเช้าให้ทันกำหนด
ถ้ากระบวนเรือแห่พระอังคารไปถึงแล้ว ให้กลับมารับพระอัฐิที่ท่าพระไปส่งที่วัง ถ้ากระบวนบกแห่พระอังคารไปลงเรือ แล้วให้กลับคอยแห่พระอัฐิไปลงเรือเอกไชยคอยตามกำหนดมานี้จงทุกพนักงาน
อนึ่งให้ข้าทูลละอองธุลีพระบาทเป็นคู่เคียง พระอังคาร พระอัฐิ พระอนุรักษ์โยธา ๑ พระมหาสงคราม ๑ คู่ที่ ๑ พระราชมานู ๑ พระพิพิธเดชะ ๑ คู่ที่ ๒ พระพิเดชสงคราม ๑ พระอัคเนศร ๑ คู่ที่ ๓ พระราชวังเมือง ๑ พระไกรศรี ๑ คู่ที่ ๔ พระราไชย ๑ พระสมบัติบาล ๑ คู่ที่ ๕ พระงำเมือง ๑ พระอาลักษณ์ ๑ คู่ที่ ๖ (รวม) ๖ คู่ ๑๒ คน และให้ผู้ต้องเกณฑ์ทั้งนี้ นุ่งสมปักพื้นขาวชายกรวย นุ่งกางเกงสนับเพลา ใส่เสื้อครุยขาว ใส่ลอมพอกมีเกี้ยว ทุกคนให้มาพร้อมกันเคียงพระยานุมาศพระอังคาร ที่หน้าพระเมรุแห่ไปลงเรือเอกไชยที่ฉนวนท่าพระ แต่ ณ วันเดือน ๗ แรม ๕ ค่ำ เพลาเช้า ครั้นแห่พระอังคารไปลอยแล้ว เรือพระที่นั่งเอกไชยกลับมาถึงท่าพระแล้ว ให้คู่เคียง ๆ พระราชยานพระอัฐิ แห่ไปลงเรือพระที่นั่งเอกไชยอีกครั้งหนึ่ง
อนึ่งให้ชาวพระภูษามาลาไปเบิกผ้าขาว ต่อพระคลังวิเสท ปกรูปยาว ๒ แขน ๒ ท่อน ห่อพระอัฐิกว้างศอกจัตุรัส ๑ ท่อน ห่อพระอังคาร กว้าง ๒ ศอก ยาว ๒ ศอก ๒ ท่อน แล้วให้เชิญพระอังคารใส่พานแว่นฟ้า ตั้งบนพระยานุมาศ เชิญพระอัฐิขึ้นตั้งบนพระราชยานมีกงแห่ไปลงเรือพระที่นั่ง
คัดจากหมายรับสั่ง ร.๓ จ.ศ. ๑๑๙๓ เลขที่ ๕ สมุดไทยดำ
-
๑. ในราชการเรียกกันเป็นสองอย่างอยู่ เมื่อทำถ่านเป็นรูปที่แรกหันหัวไปทางตะวันตก เรียกว่า แจงรูป แล้วโกยถ่านกลับทำรูปใหม่หันหัวไปทางตะวันออก นี้เรียกว่าแปรรูป (สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยา นริศรานุวัดติวงศ์) ↩
-
๒. เป็นคานหามขนาดใหญ่ ทำด้วยไม้สลักปิดทอดงประดับภาพ ๒ ชั้น มีพนักและคานหาม ๒ คาน คนหาม ๒ ผลัด ๖๐ คน เดิมใช้สำหรับเชิญพระโกศพระบรมศพพระมหากษัตริย์ ↩
-
๓. บริเวณที่เรียกว่าท่าช้างวังหลวงในปัจจุบัน ↩