หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระราชศรัทธาจะให้พระภิกษุสามเณรสอบไล่พระไตรปิฎก

​พระยาธิเบศร์บดีจางวางมหาดเล็กรับพระราชโองการใส่เกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งว่า ทรงพระราชศรัทธาจะให้สอบไล่พระไตรปิฎกพระสงฆ์สามเณรที่เป็นเปรียญและพระสงฆ์สามเณรที่เป็นอนุจร^๑ ณ เดือนยี่ ปีวอก อัฐศก โปรดให้เชิญพระราชบริหารออกไปถวายนมัสการเจ้าพระคุณพระราชาคณะทั้งปวงให้ทราบทุก ๆ พระองค์ ด้วยทรงพระราชศรัทธาเป็นอจลศรัทธา^๒ ตั้งแต่เสด็จถวัลยราชราชาภิเษกมาก็ได้มอบพระสกนธ์กับพระชนมชีพบูชาพระรัตนตรัย ตั้งพระราชหฤทัยจะทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาให้ถาวรรุ่งเรืองสืบ ๆ ไป จึงทรงบริจาคซึ่งพระราชทรัพย์ตามจารีตราชประเพณีวงศ์ ทรงอุทิศถวายเป็นนิตยภัตต์ประจำเดือนแก่พระราชาคณะฐานานุกรมเปรียญแลพระสงฆ์อนุจรที่เป็นอันดับเสมอทุกเดือนทุกพระอาราม มิได้ให้ขัดสนด้วยจีวรบิณฑบาตเสนาสนะคิลานเภสัชปัจจัยหวังพระทัยจะให้เป็นกำลังบอกกล่าวเล่าเรียนซึ่งคันถธุระ วิปัสสนาธุระ

อนึ่ง ทรงพระราชอุตสาหะสถาปนาการก่อสร้างและบูรณะปฏิสังขรณ์ซ่อมแปลงพระอารามเก่าใหม่ ให้รุ่งเรืองไปด้วยพระพุทธรูป พระสถูปเจดีย์อันเป็นที่บรรจุพระบรมธาตุ พุทธอาวาสมหาวิหารสถานที่พระอุโบสถ คณะกุฏิสงฆ์ โรงธรรม สภาหอไตร หอระฆัง หอสวดมนต์ ศาลา สุสานประเทศที่จงกรมแต่ละอาราม ๆ ล้วนร่มรื่นไปด้วยพื้นพรรณพุ่มพฤกษาชาติดาดาษไปด้วยดวงดอกบุปผา งามไปด้วยพวงผลาผลไม้ต่างๆ ปลูกสร้างไว้หวังจะให้เป็นที่ชื่นชมแห่งบรรพชิต จะได้บอกกล่าวเล่าเรียนซึ่งพระปริยัติธรรม และจำเริญพระสมถกรรมฐาน หวังพระทัยไว้ก็มิได้สมพระทัยที่มุ่งมาด ทอดพระเนตรดูพระอาวาสแล้วก็ทรงพิศวง (ทรง) พระดำริไปถึงท่านผู้จะดำรงพระพุทธศาสนา แล้วก็ทรงสังเวชพระอาวาสเหตุปราศจากพระสงฆ์สามเณรที่รู้พระปริยัติธรรม เปรียบเหมือนทิพยพิมานอันปราศจากเทพบุตร ครั้นทรงพระวิตกถวายพระสติตักเตือนเจ้าพระคุณพระราชาคณะทั้งปวงให้ฝึกสอนศิษยานุศิษย์ ก็ถวายพระพรว่ากุลบุตรทุกวันนี้ศรัทธาความเพียรก็น้อยหามีผู้ใดที่จะเล่าเรียนไม่ ความข้อนี้ ทรงพระราชดำริเห็นว่า เจ้าพระคุณพระราชาคณะทั้งปวง เมื่อแรกยังดรุณเยาว์พึงสอนเล่าเรียน ​ใช่จะเล่าเรียนด้วยกำลังศรัทธาและความเพียรแห่งตนๆ นั้นหามิได้ ก็ย่อมอาศัยพระชีต้นที่เป็นอาจารย์เคี่ยวเข็ญ กดขี่ ขู่ ปลอบบ้าง จึงได้เล่าเรียนสืบๆ มา ครั้นค่อยจำเริญวัยวัฒนาจึงได้อาศัยกำลังสติปัญญาศรัทธาแห่งตนๆ ถ้าเจ้าพระคุณพระราชาคณะทั้งปวง ดำเนินตามคติพระชีต้นที่เป็นอาจารย์แล้ว ก็คงจะได้ศิษยานุศิษย์เป็นเปรียญแต่สำนักองค์หนึ่งสององค์เป็นแห้

อนึ่งเจ้าพระคุณพระราชาคณะทั้งปวงพร้อมกันถวายพระพรไว้แต่ครั้งปีจอ อัฐศก ว่าจะอุตส่าห์ฝึกสอนศิษยานุศิษย์แปลให้ถึงภูมิเปรียญเสมอทุกปี

บัดนี้จะให้สอบไล่พระไตรปิฎกพระสงฆ์สามเณรแล้ว ให้เจ้าพระคุณพระราชาคณะทั้งปวงพร้อมซักซ้อมศิษยานุศิษย์ แปลให้ถึงภูมิเปรียญ ๑, ๒, ๓, ๔ ฉลองพระเดชพระคุณ เฉลิมพระราชศรัทธาบำรุงพระราชหฤทัย ให้ได้เหมือนถ้อยคำที่ถวายพระพร พระพุทธศาสนาจะได้จิรฐิติกาลถาวรรุ่งเรืองสืบๆไป กว่าจะถ้วนห้าพันพระวัสสา กราบถวายนมัสการมา ณ วันเดือน ๑๒ ค่ำ ปีวอก อัฐศก

คัดจากหมายรับสั่ง ร.๓ จ.ศ. ๑๑๙๘ เลขที่ ๑ สมุดไทยดำ