หมายรับสั่ง เรื่อง กระบวนแห่พระอังคารกรมพระราชวังบวรฯไปลอยที่วัดประทุมคงคา

ด้วย เจ้าพระยาธรรมา รับพระราชโองการใส่เกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งว่า ณ วัน​เดือน ๕ แรม ๔ ค่ำ เพลาบ่าย เสด็จฯ ถวายพระเพลิงพระบรมศพแล้ว เพลาค่ำสุมพระอัฐิไว้ พระสงฆ์ ๖๔ รูป สวดพระอภิธรรมอยู่อีกคืนหนึ่ง ครั้นรุ่งขึ้น ณ วันเดือน ๕ แรม ๔ ค่ำ เพลาเช้า พระสงฆ์รับพระราชทานฉันในสำซ่าง ๔ ทิศ ๖๔ รูป ปกพระรูปในพระเมรุ ๙ รูป แล้วจะได้เชิญพระอังคารใส่ถุงผ้าขาว ตั้งเหนือพานแว่นฟ้า ๒ ชั้น มีคลุมปิดเชิญขึ้นพระยานุมาศเข้ากระบวนแห่ออกไปประตูพระเมรุฝ่ายประจิมทิศตามสถลมารค ไปลงเรือพระที่นั่งกิ่ง ณ ประตูท่าพระ แห่ไปลอยหน้าวัดประทุมคงคา ครั้นถึงที่แล้วให้แยกเรือคู่แห่ออกเป็น ๒ ข้าง ให้ห้ามเรือราษฎรอย่าให้ขึ้นล่องไปมาในขณะนั้น ให้เจ้าพนักงานเลื่อนเรือพระที่นั่งกิ่งขนานเป็นคู่กัน ในกลางกระบวนให้วงม่านริ้วทั้ง ๒ ข้าง แล้วให้เอาน้ำพระสุคนธ์ประพรมพระอังคารให้ชุ่มดี แล้วให้ เชิญพระอังคารลงในน้ำพระสาคร ยึดหูไว้ข้างละคน แล้วให้ประโคม กลองชนะ แตรสังข์ ขึ้นกราบถวายบังคมพร้อมกัน ๓ หน แล้วให้เลื่อนลอยพระอังคารออกจากพระสาครลงสู่พระมหาสมุทรตามธรรมเนียมนั้น ให้มหาดไทยกลาโหม เกณฑ์กระบวนแห่พระอังคาร บก

หน้า ธงมังกร ๑๐๐ คน คู่แห่ ๒๐๐ คน กลองชนะ ๖๐ คน จ่าปี่ ๑ คน จากลอง ๑ คน (รวม) ๒ คน (รวม) ๖๒ คนแตรงอน ๓๐ คนแตรฝรั่ง ๑๐ คน (รวม) ๔๐ คนสังข์ ๒ คน (รวม) ๔๒ คน เครื่องสูง ๗ ชั้น ๔ คน ๕ ชั้น ๒๐ คนบังแทรก ๑๘ คน (รวม) ๔๒ คน คนหามพระยานุมาศ ๖๐ คน ชาววังคุมเครื่อง ๒ คน อินทร์พรหม ๑๖ คน คู่เคียง ๑๖ คน ภูษามาลาประคอง ๒ คน ภูษามาลาอยู่งานพระกลด ๑ คน (รวม) ๓ คน อภิรมย์อยู่งานบังพระสูรย์ ๒ คน อยู่งานพัด ๑ คน (รวม) ๓ คน สารวัตรคู่แห่ ๒๐ คน ธง ๑๐ คน กลองชนะ ๖ คน แตร ๔ คน เครื่องสูง ๒ (รวม) ๔๒ คน (รวม) ๕๙๘ คน

หลัง คู่แห่เดินเท้า ๑๐๐ คน เครื่องสูง ๗ ชั้น ๒ คน ๕ ชั้น ๑๐ คน บังแทรก ๘ คน ชุมสาย ๑๐ คน (รวม) ๓๐ คน ชาววังคุมเครื่อง ๒ สังข์ ๒ คน แตรงอน ๑๒ คน แตรฝรั่ง ๘ คน (รวม) ๒๐ คน (รวม) ๒๒ คน จ่าปี่ ๑ คน จ่ากลอง ๑ คน (รวม) ๒ คน กลองชนะ ๔๐ คน (รวม) ๔๒ ธงมังกร ๖๐ คน สารวัตรคู่แห่ ๑๐ คน แตร ๒ คน กลองชนะ ๔ คน เครื่องสูง ๒ คน ธง ๖ คน (รวม) ๒๔ คน (รวม) ๒๘๐ คน (รวมหน้าหลัง) ๘๖๘ คน

เรือพระที่นั่งกิ่ง ทรงพระอังคาร ๑ ใส่เครื่องหอม ๑ (รวม) ๒ ลำ เรือดั้งคู่ชัก ๑๐ ลำ เรือกราบ ๔๐ ลำ ธงจีนลำละ ๒ คัน ๕๐ ลำ เรือกัญญาตามท้ายกระบวน ๑๐ ลำ (รวม) ๗๒ ลำ

​ให้นุ่งห่มตามกระบวนแห่ ถ้าสิ่งใดไม่แจ้งให้ไปเฝ้ากราบทูลเสด็จกรมหลวงรักษ์รักษ์รณเรศนั้นเถิด แล้วให้ผู้ต้องเกณฑ์ทั้งนี้มาเตรียมแห่ให้ทันกำหนด

อนึ่ง ให้เกณฑ์ข้าทูลละอองฯ กรมพระราชวังบวรฯ เคียงพระยานุมาศ

พระมหาวินิจฉัย ๑ พระโยธาธิราช ๑ คู่ ๑ พระบุรินทรามาตย์ ๑ พระนราสนทร ๑ คู่ ๑ พระวิสูตรวารี ๑ พระศิริโภคา ๑ คู่ ๑ พระวิเศษสาลี ๑ พระธัญญา ๑ คู่ ๑ พระอภัยบริบาล ๑ พระอนุรักษาสมบัติ ๑ คู่ ๑ พระวิเศษภูษา ๑ พระมหาวิชาธรรม ๑ คู่ ๑ พระรัตนมณเฑียร ๑ หลวงวิสูตรรักษ์ ๑ คู่ ๑ พระชนะรณชิต ๑ พระฤทธิรณไชย ๑ คู่ ๑ (รวม) ๘ คู่ ๑๖ คน

แลให้ผู้ต้องเกณฑ์ทั้งนี้ให้นุ่งกางเกงสนับเพลา สมปักทองขวางชายกรวย ใส่เสื้อครุยขาว ลอมพอกมีเกี้ยว ให้มาเตรียมเคียงที่พระเมรุ แต่ ณ วันเดือน ๕ ขึ้น ๕ ค่ำ เพลาเช้า

อนึ่ง ให้มหาดเล็กทั้ง ๔ เวร^๑ จัดมหาดเล็กไปรับพระแสงต่อกรมแสงในเชิญแห่หว่างเครื่องหน้า ๔ หลัง ๔ (รวม) ๘ คน ให้มาเตรียมแห่ให้ทันกำหนด

อนึ่ง ให้ชาวพระอภิรมย์รับเลกต่อพันพุฒ พันเทพราช มาเชิญเครื่องสูงแห่หน้าเท่าไรไม่แจ้งให้ดูเอาในกระบวน ให้เชิญบังพระสูรย์ไปกั้นองค์หนึ่ง ให้นุ่งห่มตามอย่างทุกครั้ง

อนึ่งให้ชาวพระมาลาภูษา เบิกผ้าขาวต่อชาวพระคลังวิเสทปกรอง^๒ พระรูปยาวแขน^๓ ๒ ท่อน ห่อพระอัฐิ ๑ ห่อพระอังคาร ๒ (รวม) ๓ ท่อน (รวม) ๕ ท่อน ชุบน้ำดับเพลิง ๓ ศอก ๑๒ ท่อน ผ้าปิดปาก ผ้ารองก้นพระโกศ ๒ ท่อน แล้วให้รับน้ำหอมต่อสนมพลเรือนสำหรับดับเพลิง ๒ หม้อ สำหรับประพรมพระอังคาร ๒ หม้อ (รวม) ๔ หม้อ แล้วให้จัดแปรพระรูป กวาดพระอังคารใส่ถุงผ้าขาวตั้งบนพานแว่นฟ้า ๒ ชั้น เชิญขึ้นพระยานุมาศมีคลุมแล้วให้จัดขุนหมื่นขึ้นประคอง ๒ คน แล้วให้เชิญพระกลดไปกั้นองค์หนึ่ง ครั้นแห่พระอังคารถึงเรือพระที่นั่งแล้ว ให้ลงเรือไปลอยพระอังคารด้วย ตามธรรมเนียม

อนึ่ง ให้กรมแสงในจัดพระแสงต้นส่งให้มหาดเล็ก เชิญไปแห่หว่างเครื่องหน้าองค์ หลังองค์ ส่งให้แต่ ณ วันเดือน ๕ แรม ๕ ค่ำ เพลาเช้า

อนึ่ง ให้ ๔ ตำรวจกรมพระราชวังบวรฯ ปลูกสะพานทำฉนวนประตูท่าพระแต่ท่าออกไปถึงน้ำลึกให้เรือพระที่นั่งกึ่งเข้าประทับรับพระอังคารได้ ให้เร่งไปปลูกแต่ ณ วันเดือน ๕ แรม ๓ ค่ำ

อนึ่ง ให้ชาวพระคลังในซ้าย เอาพระสาครมีหูกับด้ายดิบ ๒ เข็ด สำหรับยุดลอยพระอังคารไปลงเรือพระที่นั่งกิ่งให้ทันกำหนด

​อนึ่งให้พระราชมานูจัดก้อนศิลาส่งให้สนมพลเรือน ๓ ก้อน แล้วให้กลองชนะลงเรือดั้งลำละ ๕ ใบ ให้จัดแตรสังข์ลงเรือกิ่งตามธรรมเนียม

อนึ่ง ให้ชาวพระคลังวิเสทจ่ายผ้าขาว ให้ชาวพระมาลาภูษา ชุบน้ำดับเพลิงยาว ๓ ศอก ๑๒ ท่อน ปกรองพระรูปยาว ๓ แขน ๒ ท่อน ปิดปาก รองก้นพระโกศ ๒ ท่อน ห่อพระอัฐิ ๑ ท่อน ห่อพระอังคาร ๒ ท่อน (รวม) ๗ ท่อน ให้สนมพลเรือนเย็บถุงใหญ่ใส่พระอังคารแดง ๑ ท่อน ขาว ๑ ท่อน (รวม) ๒ ท่อน เย็บถุงเล็กใส่ก้อนศิลาแดง ๓ ท่อน ขาว ๓ ท่อน (รวม) ๖ ท่อน (รวม) ๘ ท่อน แล้วให้ช่างรัก ชาวคลังวิเสทรับก้อนศิลาต่อสนมพลเรือน ๓ ก้อน มาลงรัก แล้วเบิกแผ่นทอง แผ่นนาก แผ่นเงิน ต่อชาวพระคลังมหาสมบัติปิดก้อนละอย่าง แล้วส่งให้สนมพลเรือน

อนึ่ง ให้ชาวพระคลังมหาสมบัติจ่ายแผ่นทอง แผ่นนาก แผ่นเงิน ให้ช่างรักชาวพระคลังวิเสทปิดก้อนศิลาก้อนละอย่าง ๓ ก้อนให้พอ

อนึ่ง ให้ชาวพระคลังในขวาจ่ายผ้าขาววาให้ชาวพระมาลาภูษา ทำผ้าชุบน้ำดับเพลิง ๑๒ ท่อน

อนึ่ง ให้ชาวพระราชยานรับเลกต่อพันพุฒ พันเทพราช มาหามพระยานุมาศ ๖๐ คน ให้นุ่งกางเกงแดง ให้คาดผ้าลายทุกคน

อนึ่งให้นายนิจ นายชิต จัดเรือพระที่นั่งกิ่ง ๒ ลำ ให้พันพรหมราชเกณฑ์เรือดั้งคู่ชัก ๕ คู่ ๑๐ ลำ ให้รับเลกต่อพันพุฒ พันเทพราช มาบรรจุพลพายให้ครบกระทง ให้ถอยไปประทับ ให้เรือกิ่งรับพระอังคาร ๑ รับเครื่องหอม ๑ มีนักสราช^๔ ให้เรือดั้งรับกลองชนะลงลำละ ๕ ใบ ธงจีนลำละ ๒ คัน

อนึ่ง ให้พันจันท์เกณฑ์เรือกราบข้าราชการ แห่หน้า ๔๐ ลำ ตาม ๒๐ ลำ มีธงจีนลำละคัน

อนึ่ง ให้พันพุฒ พันเทพราช จ่ายเลกให้ชาวพระอภิรมย์เชิญเครื่องสูงให้พอ ให้ชาวพระราชยานหามพระยานุมาศ ๖๐ คน ฝีพายพันพรหมบรรจุเรือพระที่นั่งกิ่ง ๒ ลำ บรรจุเรือดั้ง ๑๐ ลำ (ให้) พระราชมานูตีกลองชนะ ๑๐๐ คน ให้พอ แล้วให้ลอกเอากระบวนตาริ้วที่วังเสด็จกรมหลวงมาเกณฑ์ให้ครบ

อนึ่ง ให้สังฆการีนิมนต์พระสงฆ์สวดอยู่อีกคืนหนึ่ง ครั้นรุ่งขึ้น ณ วันเดือน ๕ แรม ๕ ค่ำ เพลาเช้า พระสงฆ์จะได้รับพระราชทานฉันในพระเมรุทองในสำซ่าง แล้วรับเภสัชอังคาสถวายพระสงฆ์ให้พอ

อนึ่ง ให้ตำรวจหลัง ตำรวจวังไปยกสำรับคาว หวาน ถวายพระสงฆ์ในพระเมรุทองตามกำหนด

อนึ่ง ให้สนมพลเรือนเบิกผ้าขาวต่อชาวพระคลังวิเสทเย็บถุงใหญ่ใส่พระอังคารแดง ๑ ขาว ๑ เย็บถุงเล็กใส่ก้อนศิลาแดง ๓ ขาว ๓ แล้ว..... (ต้นฉบับขาดหายไม่พบ).....

คัดจากหมายรับสั่ง ร. ๓ จ.ศ. ๑๑๙๕ เลขที่ ๒ สมุดไทยดำ