หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีผนวช พระเจ้าน้อง พระเจ้าลูก พระเจ้าหลาน ข้าราชการ (รวม) ๑๕

​ด้วยพระยารักษมณเฑียรรับพระราชโองการใส่เกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งว่า จะได้ทรงผนวช พระเจ้าน้องเธอ พระเจ้าลูกเธอ พระเจ้าหลานเธอ ๑๓ พระองค์ ข้าราชการ ๒ (รวม) ๑๕ องค์ ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๑ ค่ำ ปีมะโรง จัตวาศก แลพระองค์เจ้าซึ่งจะทรงผนวชเป็นพระภิกษุ พระเจ้าน้องยาเธอพระองค์เจ้าอรุณวงศ์ ๑ พระเจ้าลูกเธอพระองค์เจ้าศิริวงศ์ ๑ ในกรมหลวงพิทักษ์มนตรี เจ้าหนู ๑ ในกรมหมื่นนรานุชิต เจ้าหนู ๑ในกรมหมื่นนเรนทรบริรักษ์ เจ้าหนู ๑ ข้าราชการ จมื่นสถานมณเฑียร ๑ นายน้อยบุตรเจ้าพระยาลคร ๑ (รวม) ๗ สามเณร พระเจ้าน้องยาเธอเจ้าฟ้าพระองค์กลาง ๑ พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าอุไร ๑ พระองค์เจ้าหนู ๑ (รวม) ๒ ในกรมหลวงรักษ์รณเรศ เจ้าสิงหรา ๑ในกรมขุนรามอิศเรศ เจ้าหนู ๑ ในกรมหมื่นไกรสรวิชิต เจ้าจินดา ๑ ในกรมหมื่นเสพสุนทร เจ้าโต ๑ ในเจ้าไม้เทศ เจ้าหนู ๑ (รวม) ๘ (รวม) ๑๕ จะได้ทรงจำเริญ ณ ทิมดาบคด แล้วจะได้สมโภชเวียนพระเทียนในพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๐ ค่ำ เพลาบ่ายโมงหนึ่ง แล้วจะได้มาประทม^๑ แรมอยู่ในหอพระมณเฑียรธรรม ครั้นรุ่งขึ้น ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๑ ค่ำ เพลาเช้า จะได้เชิญเสด็จเข้าไปแต่งพระองค์ ในพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย ทั้ง ๑๕ แล้วเสด็จขึ้นพระราชยานเข้ากระบวนแห่ ๆ ออกประตูพิมานไชยศรี ตรงมาออกประตูวิเศษไชยศรี ธงหน้านำริ้วเลี้ยวลงไปเข้าประตูสกัดป้อมอินทรังสรรค์^๒ ตรงลงไปออกประตูสกัดไทย ตรงไปหน้าวัดพระเชตุพน ถึงสะพานข้างเลี้ยว ออกถนนหอกลองขึ้นมาหน้าพระที่นั่งสุทธาสวรรย์ ธงหน้านำริ้วตรงขึ้นไปศาลหลวงและคู่แห่กลองชนะเลี้ยวเข้าประตูเทวาพิทักษ์แล้ว เชิญพระราชยานเข้าประทับเกยริมกำแพงพระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดารามด้านตะวันออก แล้วเสด็จมาเปลื้องเครื่องที่พลับพลา เสร็จแล้วเชิญเข้าในพระอุโบสถทรงผนวช ครั้นเพลาเพลจะได้ทรงปรนนิบัติพระสงฆ์อุปัชฌาย์ คู่สวด หัตถบาส ๓๐ รูป พระสงฆ์เจ้า ๕ รูป (รวม) ๓๕ รูป พระสามเณรเจ้า ๑๐ รูป ถวายไทยทานพร้อมกันนั้นให้ชาวพระคลังศุภรัตเอาอาสนะไปแต่งที่ถวายพระสงฆ์ แล้วให้จัดผ้าไตรส่งให้ชาวพระมาลาชาวพระ​ภูษาเข้าไปตั้งสมโภชเวียนพระเทียน ครั้นรุ่งขึ้น ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๑ ค่ำ เพลาเช้าให้ส่งผ้าไตร บาตรให้อาสา ๖ เหล่า^๓ เชิญขึ้นวางบนพระเสลี่ยงทั้ง ๑๕ องค์ ครั้นแห่มาถึงแล้วเอาผ้าไตรส่งให้ชาวพระมาลา ชาวพระภูษาถวาย เมื่อทรงผนวชแล้วให้จัดผ้าสบงถวายพระสงฆ์ ๔๕ ผืน

อนึ่ง ให้ชาวพระคลังมหาสมบัติเอากระโถน ขันน้ำ ไปตั้งถวายพระสงฆ์ให้พอ แล้วให้จัดเงินถวายสำหรับทรงโปรยที่เกย ๆ ละ ๕ ตำลึง แล้วให้จ่ายทองคำเปลวให้ชาวพระคลังวิเสท ให้พอปิดเทียน แล้วให้เอาพานทองไปตั้งใส่ผ้าไตรในพระที่นั่ง ๑๕ องค์

อนึ่ง ให้ชาวพระคลังในซ้าย ชาวพระคลังในขวา ชาวพระคลังวิเสทจัดเครื่องอัฐบริขารให้พร้อมทั้ง ๑๕ พระองค์ แล้วให้จ่ายด้ายดิบ ขี้ผึ้ง ให้ชาวพระคลังวิเสท ๆ เร่งเบิกด้ายดิบ ขี้ผึ้ง ส่งให้ราชบัณฑิตฟั่นเทียนสำหรับทรงผนวช พระภิกษุเล่มละ ๑๐ ตำลึง องค์ละ ๕ เล่ม ๗ องค์ ๒๘ เล่ม เล่มละ ๕ ตำลึงองค์ละ ๒ เล่ม ๗ องค์ ๑๔ เล่ม สามเณรเล่มละ ๖ ตำลึง องค์ละ ๓ เล่ม ๘ องค์ ๒๔ เล่ม เล่มละ ๕ ตำลึง องค์ละเล่ม ๘ เล่ม ฟั่นแล้วส่งให้ช่างรักปิดทอง ช่างเขียนทำพุ่ม แล้วรับมาปักจงกลแล้วให้เอาเครื่องบริขาร เทียน กรวยเมี่ยง กรวยหมาก ต่อวิเสทหมากพลู เข้าไปตั้งสมโภชเวียนพระเทียน แล้วให้เอามู่ลี่ไปกั้นที่ข้างใน บนพระที่นั่งสุทธาสวรรย์ให้เต็ม แล้วให้จ่ายขี้ผึ้งให้แก่สนมพลเรือนๆ ส่งให้ท่านข้างในฟั่นเทียน

เทียนเครื่องทองใหญ่เล่มละ ๒ ตำลึง ๕ เล่ม เทียนติดแว่นเล่มละ ๑ บาท ๒ สลึง ๒ ผลัด ๙๐ เล่ม เทียนสำหรับยอดบายศรี ๖ เล่ม เทียนชนวน ๖ เล่ม ๆ ละ ๑ บาท ๑๒ เล่ม เทียนประจุย่ามเจ้าเล่มละ ๑ บาท ๑๕ องค์ ๓๐๐ เล่ม เป็นขี้ผึ้งหนัก ๖ ชั่ง ๑ ตำลึง ๓ บาท แล้วให้เอาอ่างจีนไปตั้งน้ำถวายพระสงฆ์ริมกำแพงแก้ว หน้าพระอุโบสถสองคู่ แล้วให้ชาวพระคลังวิเสทเบิกทองคำเปลวต่อชาวพระคลังมหาสมบัติ ส่งให้ช่างรักปิดเทียนให้พอ

อนึ่งให้ราชบัณฑิต รับขี้ผึ้ง ด้ายดิบ ต่อชาวพระคลังวิเสทมาฟั่นเทียนเล่มละ ๑๐ ตำลึง ๒๘ เล่ม เล่มละ ๖ ตำลึง ๒๔ เล่ม เล่มละ ๕ ตำลึง ๒๒ เล่ม แล้วส่งให้ชาวพระคลังวิเสทเหมือนอย่างทุกครั้ง

อนึ่งให้ชาวพระภูษามาลาจัดกรรไกร มีดโกน ให้จำเริญพระเจ้าลูกเธอ พระเจ้าน้องเธอ พระเจ้าหลานเธอ ซึ่งจะทรงผนวช ซึ่งจะบวช ณ ทิมดาบคด แล้วให้รับผ้าไตรต่อชาวพระคลังศุภรัต ใส่พานทองเข้าไปตั้งสมโภชเวียนเทียน แล้วให้ไปพับไปจีบผ้าถวายเมื่อทรงผนวชด้วย แล้วให้เชิญพระกลดไปอยู่งาน ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๐ ค่ำ บ่ายสมโภช ๑๑ ค่ำ เช้าเมื่อแห่ทั้ง ๒ วัน

อนึ่ง ให้ชาวพระคลังพิมานอากาศเอาพรมใหญ่ไปปในพระที่นั่ง จะได้ตั้งบายศรีสมโภชเวียนพระเทียน แล้วให้เอาฉากไปตั้ง พรมใหญ่ไปปในพระอุโบสถ เมื่อทรงพระผนวช

​อนึ่งให้ ๘ ตำรวจ ปลูกเกยสำหรับเสด็จขึ้นทรงโปรยเงิน ที่นอกพระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ด้านตะวันออก ๑๕ เกย แล้วให้ทำเกยที่พระที่นั่งทรงช้างสำหรับเจ้าย่างขึ้นพระราชยาน ให้เอากระดานเรียบเกยด้วย แล้วเอาผ้าไปกั้นบังแดด หน้าพระอุโบสถข้างตะวันออก อย่าให้แดดส่องเข้าไปได้ แล้วให้เอาเตียงเข้าไปตั้ง สำหรับพระองค์เจ้าได้ทรงพระจำเริญ ณ ทิมดาบคด ๑๓ เตียง แล้วเอาแผงไปกั้นฉนวน ลับแลข้างในทั้ง ๒ ข้าง เหมือนอย่างแต่ก่อน แล้วให้กั้นฉนวนที่พลับพลาสูงด้วย แล้วให้เบิกไม้ไผ่ หวาย จาก ต่อชาวพระคลังราชการมาปลูกพลับพลาเปลื้องเครื่องหลังหนึ่ง ยกพื้น ๒ ชั้น มีพาไลรอบ กว้างแคบเท่าใดไม่แจ้งกราบทูลถามเสด็จวังนอก

อนึ่ง ให้ขุนศรีสยุมพรชาวน้ำสรง เอาแม่ขันไปตั้งใส่น้ำ ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๐ ค่ำ บ่ายที่ทิมดาบคด ๑๑ ค่ำ เช้า ที่พลับพลาเปลื้องเครื่องให้พอทั้ง ๑๓ พระองค์

อนึ่ง ให้สนมพลเรือนเอาเสื้อ พรม ม่าน ไปแต่งที่ทิมดาบคด สำหรับพระองค์เจ้า หม่อมเจ้า จะเสด็จไปทรงจำเริญ แล้วให้ไปแต่งที่ ณ หอพระมณเฑียรธรรม สำหรับเสด็จไปประทมแรมอยู่ให้พอ แล้วให้เอาเสื่อ พรม ไปแต่งที่ในพระที่นั่งสำหรับพระองค์เจ้า หม่อมเจ้า จะแต่งพระองค์ แล้วให้แต่งที่ข้างในบนพลับพลาสูงด้วย แล้วให้เอาเสื่ออ่อนแต่งที่ในพระอุโบสถ วันทรงผนวช ให้ทั้ง ๑๕ องค์ แล้วให้เอาเสื่ออ่อนไปแต่งที่เกย ๆ ละผืน แล้วให้รับมหาดเล็กเจ้าหากรมมิได้ ต่อพันพุฒมาแต่งตัวเป็นอินทร์ พรหม ๑๒๐ คน เข้ากระบวนแห่แต่ ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๑ ค่ำ เพลาเช้า แล้วให้เบิกขี้ผึ้งต่อพระคลังในซ้ายส่งท่านข้างในฟั่นเทียน เครื่องทองใหญ่ เล่มละ ๒ ตำลึง ๕ เล่ม เทียนติดแว่น ๒ ผลัด เล่มละ ๑ บาท ๒ สลึง ๙๐ เล่ม เทียนยอดบายศรี เทียนชนวน เล่มละ ๑ บาท ๑๒ เล่ม เทียนประจุย่ามเจ้าเล่มละ ๑ บาท ๑๐๐ เล่ม ขี้ผึ้งหนัก ๖ ชั่ง ๑ ตำลึง ๓ บาท แล้วให้รับเครื่องนมัสการเครื่องทองใหญ่ต่อท่านข้างใน เชิญไปตั้งในพระอุโบสถ เมื่อทรงผนวชสำรับหนึ่ง ให้มีพุ่มข้าวตอก ดอกไม้ ธูปเทียนสำหรับเครื่องให้พร้อม แล้วให้รับเครื่องของคาวของหวานต่อวิเสทต้น ไปถวายเจ้าที่ทรงผนวช ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๐ ค่ำ บ่าย คาว ๑๕ เครื่อง หวาน ๑๕ เครื่อง ขึ้น ๑๑ ค่ำ เช้า คาว ๑๕ เครื่อง หวาน ๑๕ เครื่อง บ่าย คาว ๑๕ เครื่อง หวาน ๑๕ เครื่อง

อนึ่ง ให้ชาวพระคลังราชการจ่ายไม้ไผ่ หวาย จาก ให้ ๘ ตำรวจ ปลูกพลับพลาเปลื้องเครื่องหลังหนึ่ง มีพาไลรอบให้พอหลังหนึ่ง กับเกย ๑๕ เกย แล้วให้เอาเสื่อลวดไปปูในพระอุโบสถเมื่อทรงผนวช ที่พลับพลาเปลื้องเครื่องบนพระที่นั่งสุทธาสวรรย์ให้เต็ม แล้วให้จ่ายเสื่ออ่อนให้สนมพลเรือนปูเกย ๑๕ ผืน

อนึ่ง ให้ชาวพระราชยานจัดเสลี่ยง ให้หามพระองค์เจ้ามาสมโภชในพระที่นั่ง ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๐ ค่ำ เพลาบ่าย ๑๕ เสลี่ยง ครั้นรุ่งขึ้น ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๑ ค่ำ เพลาเช้า ให้จัดพระราชยานมีกง รับเจ้า ๑๕ องค์ แต่เมื่อวันทรงผนวช แล้วให้จัดเสลี่ยงปิดทอง ส่งให้อาสา ๖ เหล่า หาม​ผ้าไตรวันทรงผนวช ๑๕ องค์ แล้วให้รับเลกต่อพันพุฒ พันเทพราช มาหามพระราชทาน เสลี่ยง ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๐ ค่ำ บ่าย หามเสลี่ยง ๖๐ คน ๑๑ ค่ำ เช้าหามพระราชยาน ๑๕๐ หามเสลี่ยง ๖๐ คน

อนึ่ง ให้ ฆ้องไชย มโหรี ปี่พาทย์ กลองแขก แตรสังข์ เข้าไปเตรียมประโคม ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๐, ๑๑ ค่ำ บ่าย พระที่นั่ง ๑๑ ค่ำ เช้า พระอุโบสถทั้ง ๒ แห่ง แล้วเอานาฬิกาไปตั้งด้วย

อนึ่ง ให้หมื่นจิตรพัสตร์ หมื่นรัศมงคล จัดเอาเบาะ ม่าน เสื่อ พรม ไป (แต่ง) ที่รับเสด็จ บนพระที่นั่งสุทธาสวรรย์ แล้วให้แต่งที่พลับพลาเปลื้องเครื่องด้วย ให้ตัวสีชาววังไปคมเครื่อง ๔ คน ให้นุ่งกางเกงสนับเพลา นุ่งสมปักลาย ใส่เสื้อครุยขาว ใส่ลอมพอกขาว ให้เตรียมแต่ ณ พระที่นั่งตามกำหนด

อนึ่ง ให้ล้อมวังซ้าย ล้อมวังขวา สานกระจาดก้นกว้าง ๑ ศอก ๕ นิ้ว ปากกว้างพอสมควร ๔๕ ใบ เข้าขอบผูกหวายปิดกระดาษมั่นคง มีคานหามจงทุกใบไปส่งให้วิเสทแต่งของใส่ไปพระระเบียง ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๐ ค่ำ แล้วให้เหลาไม้กลัดเย็บกระทงเจิม กำละ ๕๐ อัน ๖๐ กำ เร่งเอากระจาด ไม้กลัดมาส่ง ณ ทิมดาบชาววัง ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๘ ค่ำ แล้วให้เกณฑ์ไพร่ตักน้ำใส่อ่างจีน ที่คลังในซ้ายตั้งหน้าพระอุโบสถ สำหรับถวายพระสงฆ์ให้พอ แล้วให้คอยตักเติมอย่าให้น้ำขัดสนได้

อนึ่งให้กรมพระนครบาลมาทำเสวียนฟางเข้าไปวางที่อัฒจันทร์ หน้าพระอุโบสถสำหรับพระสงฆ์เช็ดเท้าคู่หนึ่ง แล้วให้กวาดถนนซึ่งจะแห่ไปด้วย

อนึ่ง ให้ชาวที่พระบรรทมจัดเขนย เสื่ออ่อนถวาย (ต้นฉบับขาด) ประโคมเมื่อวันสมโภชวันทรงผนวช ทั้ง ๒ วัน

อนึ่งให้สังฆการีไปนิมนต์พระสงฆ์อุปัชฌาย์ คู่สวด หัตถบาส ๒๕ รูป แล้วให้รับเภสัชอังคาสต่อวิเสทถวายพระสงฆ์ ๒๘ ซอง

อนึ่ง ให้พระครูพิธีพราหมณ์ไปเจิมแว่นเวียนเทียนเมื่อวันสมโภชให้พร้อม

อนึ่งให้ข้าพระในวัดพระเชตุพน จัดแจงกวาดในพระอุโบสถให้เตียนแล้วให้คอยเปิด ประตูรับหม่อมเจ้าที่จะทรงผนวช

อนึ่งให้พันพุฒ พันเทพราช เกณฑ์เลกส่งให้ชาวพระราชยาน หามพระเสลียง ๑๖ คน แต่ ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๒ ค่ำ

อนึ่งให้ท่านพนักงานข้างในส่งเทียนให้วิเสทนอก เล่มละ ๑ บาท ๒ สลึง ติดแว่น ๓ สำรับ ๒ ผลัด ๕๔ เล่ม เทียนยอดบายศรี ๒ เล่ม เทียนชนวน ๒ เล่ม ๆ ละ ๑ บาท ๔ เล่มให้คลังวิเสท เล่มละ ๑ บาท มัดละ ๒๐ เล่ม ๓ มัด ธูปใหญ่มัดละ ๒๐ ดอก ๓ มัด เร่งส่งให้แต่ ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๒ ค่ำ เพลาเช้า

​อนึ่งให้วิเสทหมากพลูแต่งเภสัชอังคาส ส่งให้สังฆการีถวายพระสงฆ์ ๒๘ ซอง กับหมากพลูประจุย่ามเจ้า ซองละ ๕๐ คำ ๔ ซอง ส่งให้คลังวิเสท แล้วให้แต่งกรวยเมี่ยง ๒๐ หมาก ๒๐ กรวย เอาส่งให้เจ้าพนักงานที่วัดพระองค์เจ้าอรณพ^๔ แต่ ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๒ ค่ำ เพลาบ่าย เหมือนอย่างทุกครั้ง

อนึ่งให้วิเสทนอกแต่งบายศรีทอง ๑ บายศรีเงิน ๑ (รวม) ๒ สำรับให้มีข้าวขันเชิงพานรองน้ำวัก แว่นเวียนเทียน ๓ สำรับ กับแป้งหอม น้ำมันหอม เครื่องบายศรีให้พร้อม กับของเคียง คาว ๒ สำรับ หวาน ๒ สำรับ กับมะพร้าวแก้ว ๒.แล้วให้เบิกเทียนต่อท่านข้างในสำหรับติดแว่น ๓ สำรับ ๒ ผลัด เล่มละ ๑ บาท ๒ สลึง ๕๔ เล่ม เทียนยอดบายศรี ๒ เล่ม เทียนชนวน ๒ เล่ม ๆ ละ ๑ บาท ๔ เล่ม ยกไปตั้งที่วัง แต่ ณ วันเดือน ๘ ขึ้น ๑๒ ค่ำ เพลาบ่ายโมงหนึ่งอย่าให้ขาดได้ตามรับสั่ง

เวร นายบริบาล

คัดจากหมายรับสั่ง ร. ๓ จ.ศ. ๑๑๙๔ เลขที่ ๒ สมุดไทยดำ