หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีบรรจุสิ่งของต่าง ๆ ในพระปรางค์ ๘ องค์ ที่หน้าวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ณ วันขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ ปีมะเมีย ฉศก จ.ศ. ๑๑๙๖

ด้วย จมื่นไวยวรนาถรับพระราชโองการใส่เกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งว่า ทรงพระราชศรัทธาสร้างพระปรางค์หน้าวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ๘ พระองค์ ได้ลงรักปิดทองเสร็จแล้ว กำหนดจะได้

บรรจุ $\left. \begin{array}{}\mbox{พระพุทธเจดีย์องค์} & \mbox{๑}\\[1.4ex]\mbox{พระธรรมเจดีย์องค์} & \mbox{๑}\\[1.4ex]\mbox{พระปัจเจกเจดีย์องค์ (พระปัจเจกโพธิ์เจดีย์)} & \mbox{๑}\\[1.4ex]\mbox{พระสาวกเจดีย์องค์} & \mbox{๑}\\[1.4ex]\mbox{พระภิกขุสาวกองค์} & \mbox{๑}\\[1.4ex]\mbox{พระชาดกโพธิสัตว์องค์} & \mbox{๑}\\[1.4ex]\mbox{พระสงฆ์เจดีย์องค์} & \mbox{๑}\\[1.4ex]\mbox{พระยาจักร (พรรดิ) เจดีย์องค์} & \mbox{๑}\\[1.4ex]\end{array} \right]$ ๘ พระองค์กับจะได้เชิญพระบรมธาตุใส่กล่องทองคำบรรจุพระพุทธรูปศิลาขาวในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดารามองค์หนึ่ง กำหนดพระสงฆ์ราชาคณะ ๔๗ พระสงฆ์เจ้า ๓ (รวม) ๕๐ รูป จะได้ตั้งสวดพระพุทธมนต์ในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม แต่ ณ วันขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ ปีมะเมีย ฉศก เพลาบ่าย ๒ โมง ครั้นพระสงฆ์สวดมนต์จบแล้วจะได้ตั้งบายศรีแก้ว บายศรีเงิน สมโภชเวียนพระเทียน ครั้นรุ่ง ณ วันขึ้น ๑๐ ค่ำ เดือนยี่ เพลาเช้าพระสงฆ์จะได้รับพระราชทานฉัน ถวายเครื่องไทยทาน ครั้นพระสงฆ์รับพระราชทานฉันแล้ว จะได้เชิญพระบรมธาตุ พระธรรม เข้าบรรจุพระปรางค์ ๘ พระองค์ พระพุทธรูปศิลาขาวองค์หนึ่ง นั้นให้สังฆการีนิมนต์พระสงฆ์

สวดพระพุทธมนต์ $\left. \begin{array}{} \mbox{พระราชาคณะ } & \mbox{๔๕}\\[1.4ex] \mbox{$\left. \begin{array}{} \mbox{สมเด็จพระสังฆราช } & \mbox{๑}\\[1.4ex] \mbox{สมเด็จพระพนรัต } & \mbox{๑}\\[1.4ex] \mbox{กรมหมื่นนุชิตชิโนรส } & \mbox{๑}\\[1.4ex] \mbox{เจ้าฟ้ามงกุฎ } & \mbox{๑}\\[1.4ex] \mbox{พระองค์เจ้าอำไพ } & \mbox{๑}\\[1.4ex]\end{array} \right\}$ รวม ๕ }\end{array} \right\}$ ๕๐ รูป แล้ว ให้รับเภสัชต่อวิเสทถวายพระสงฆ์

อนึ่ง ให้กรมนาจ่ายข้าวสารซ้อมที่ขาวดีให้แก่วิเสทหุงถวายพระสงฆ์ ๕ ถัง จ่ายแต่ ณ วันขึ้น ๗ ค่ำ เดือนยี่

อนึ่ง ให้ข้าราชการผู้ใหญ่ ผู้น้อย ฝ่ายทหาร ฝ่ายพลเรือน พระราชวังหลวง พระราชวังบวรเข้ามารับแว่นเทียนในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดารามแต่ ณ วันขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ เพลาบ่าย ๓ โมง ให้ทันกำหนด แล้วให้เข้าไปพร้อมกันปรนนิบัติพระสงฆ์ ณ วันขึ้น ๑๐ ค่ำ เดือนยี่ เพลาเช้าด้วย

อนึ่ง ให้ตำรวจหลัง ตำรวจวัง ไปยกสำรับคาวหวานถวายพระสงฆ์ให้พอ

อนึ่งให้ราชบัณฑิต ชาวพระภูษามาลา ชาวที่ จัดแจงเชิญกล่องพระบรมธาตุ มณฑปพระธรรมในพระราชวังออกมาตั้งเข้าพระมณฑลเป็นเตียงในพระอุโบสถแต่ ณ วันขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ เพลาเช้าแล้ว ให้เชิญพระกลดไปอยู่งานพระบรมธาตุด้วยทั้ง ๒ วัน ครั้น ณ วันขึ้น ๑๐ ค่ำ เดือนยี่ เพลาเช้า พระสงฆ์รับพระราชทานฉันแล้ว ให้จัดแจงเชิญพระบรมธาตุบรรจุพระพุทธรูปศิลาขาวองค์หนึ่ง พระธรรมบรรจุในพระปรางค์ ๘ องค์ด้วย แล้วให้ราชบัณฑิตไปยืมต่อคลังพิมานอากาศโถแก้วใบ ๑ พานแก้วใบ ๑ สำหรับรองพระบรมธาตุ ต่อหลวงมไหสวรรย์ พานทองพระมหากฐิน รองพระบรมธาตุองค์หนึ่ง พานทองกลมใหญ่รองพระมณฑปพระธรรม ๘ องค์

อนึ่ง ให้สี่ตำรวจมารับเอาเตียงต่อผู้รับสั่ง เข้าไปตั้งในพระอุโบสถรองพระบรมธาตุ พระธรรมเตียงหนึ่ง เร่งเอาไปตั้งแต่ ณ วันขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ เพลาเช้า ครั้นรุ่งขึ้น ณ วันขึ้น ๑๐ ค่ำ เดือนยี่ เพลาเช้าให้ ๘ ตำรวจเอาบันไดไปพาดพระปรางค์ทั้ง ๘ องค์ สำหรับจะได้บรรจุพระธรรม

อนึ่ง ให้ชาวพระคลังในซ้ายเอาอ่างจีนไปตั้งที่หน้าพระอุโบสถ ๔ คู่ ๘ ใบ เร่งเอาไปตั้งแต่ ณ วันขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ เพลาเช้า

อนึ่ง ให้ล้อมวังซ้ายขวาเกณฑ์ไพร่ไปตักน้ำใส่อ่างจีนที่คลังในตั้ง ๘ ใบให้เต็มเร่งไปตักแต่ ณ วันขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ อย่าให้น้ำขัดสนได้

อนึ่ง ให้สนมพลเรือนรับเครื่องนมัสการเครื่องทองใหญ่ต่อท่านข้างในเชิญออกไปตั้งในพระอุโบสถ ณ วันเดือนยี่ ขึ้น ๙ ค่ำ บ่าย ๑ ขึ้น ๑๐ ค่ำ เช้า ๑ (รวม) ๒ สำรับ ให้มีพุ่มข้าวตอกดอกไม้ธูปเทียน สำหรับเครื่องให้พร้อม และให้เอาเสื่อ พรม เข้ามาแต่งที่ข้างในพระอุโบสถด้วย แล้วให้ยกเครื่องคาว หวาน ถวายพระองค์เจ้าด้วยเหมือนอย่างทุกครั้ง

อนึ่ง ให้กรมท่าซ้าย ขวา เกณฑ์เจ้าภาษีให้จัดน้ำร้อนเข้ามาถวายพระสงฆ์ ณ วันเดือน ๒ ขึ้น ๙ ค่ำ บ่าย ๑ ขึ้น ๑๐ ค่ำ เช้า ๑ (รวม) ๒ เพลา แล้วให้มีน้ำตาลกรวด น้ำตาลทรายข้าวแฝ่ ด้วย

อนึ่ง ให้ชาวพระคลังพิมานอากาศจัดแจงเอาพรมไปปในพระอุโบสถเหมือนอย่างทุกครั้งแล้วให้ส่งโถแก้วใบ ๑ พานแก้วใบ ๑ ให้ราชบัณฑิตรับรองพระบรมธาตุ

อนึ่ง ให้ชาวพระราชยานจัดเอาเสลี่ยงเข้าไปรับพระบรมธาตุ พระธรรมออกมาเข้าพระมณฑลแต่ ณ วันขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ เพลาเช้า

อนึ่ง ให้ฆ้องชัย ปี่พาทย์ มโหรี กลองแขก แตรสังข์เข้ามาเตรียมประโคมที่หน้าพระอุโบสถ แต่ ณ วันเดือนยี่ ขึ้น ๙ ค่ำ บ่าย ๑ ขึ้น ๑๐ ค่ำ เช้า ๑ (รวม) ๒ เพลา แล้วให้ประโคมเมื่อบรรจุพระบรมธาตุนั้นด้วย

อนึ่งให้ชาวพระคลังศุภรัต ชาวพระคลังมหาสมบัติ เอา อาสนะ หมอน กระโถน ขันน้ำ ไปแต่งที่ตั้งไปตั้งถวายพระสงฆ์ให้พอสวดฉัน แล้วให้ชาวพระคลังศุภรัตจัดผ้าสบงถวายพระสงฆ์ ๕๐ ผืน แล้วให้รับเทียนมัดละ ๓๐ เล่ม ๕๐ มัด ธูปมัดละ ๓๐ ดอก ๕๐ มัดต่อท่านข้างในถวายพระสงฆ์ด้วย

อนึ่ง จะเสด็จฯ ออกไปทรงฟังพระสงฆ์สวดพุทธมนต์ เวียนพระเทียนบรรจุพระบรมธาตุ ปรนนิบัติพระสงฆ์ในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม แต่ ณ วันเดือนยี่ ขึ้น ๙ ค่ำ เพลาบ่าย ๑ ขึ้น ๑๐ ค่ำ เพลาเช้า ๑ (รวม) ๒ เพลานั้นให้เจ้าพนักงานภูษามาลา ชาวที่ตำรวจหน้า ตำรวจหลัง รักษาพระองค์ แสงต้น แลจุกช่องล้อมวง ให้พร้อมเหมือนเสด็จฯ ทุกครั้งอย่าให้ขาดได้แต่สิ่งใดสิ่งหนึ่ง

อนึ่ง ให้ชาวพนักงานข้างในแต่งเครื่องนมัสการเครื่องทองใหญ่ส่งให้สนมพลเรือนเชิญไปตั้งในพระอุโบสถวันเดือน ๒ ขึ้น ๙ ค่ำ เพลาบ่าย ๑ ขึ้น ๑๐ ค่ำ เพลาเช้า ๑ (รวม) ๒ สำรับให้มีพุ่มข้าวตอกดอกไม้ธูปเทียนสำหรับเครื่องให้พร้อม แล้วให้ส่งเทียนให้ชาวคลังศุภรัตเล่มละ ๒ บาท มัดละ ๓๐ เล่ม ๕๐ มัด กับธูปมัดละ ๓๐ ดอก ๕๐ มัด สำหรับจะได้ถวายพระสงฆ์ แล้วให้ส่งเทียนให้วิเสทนอกเล่มละ ๑ บาท ๒ สลึง ติดแว่น ๒ ผลัด ๕๔ เล่ม เล่มละ ๑ บาท ยอดบายศรี ๓ เล่ม เล่มละ ๒ สลึง ชะนวน ๒ เล่ม

อนึ่ง ให้วิเสทนอกแต่งบายศรีแก้ว ๑ บายศรีทอง ๑ บายศรีเงิน ๑ (รวม) ๓ สำรับ ให้มีข้าวขันเชิงพานรองน้ำวัก แว่นสามสำรับเวียนเทียน ๆ ติดแว่นเทียนยอดบายศรีเป็นบายศรีดอกไม้ แป้งหอม น้ำมันหอม เครื่องบายศรีพร้อม ให้รับเทียนต่อท่านข้างในหนักเล่มละ ๑ บาท ๒ สลึง ติดแว่น ๓ สำรับ ๒ ผลัด ๕๔ เล่ม เล่มละ ๑ บาท ยอดบายศรี ๓ เล่ม เล่มละ ๒ สลึงชะนวน ๒ เล่ม ให้ยกเข้าไปตั้งในพระอโบสถแต่ ณ วันขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ เพลาบ่าย ๒ โมง

อนึ่ง ให้วิเสทฉ้อทานเบิกข้าวสารต่อกรมนา ๕ ถัง หุงถวายพระสงฆ์ ณ วันขึ้น ๑๐ ค่ำ เดือนยี่ เพลาเช้า

อนึ่ง ให้วิเสทหมากพลแต่งเภสัชส่งให้สังฆการีถวายพระสงฆ์ ณ วันเดือนยี่ ขึ้น ๙ ค่ำ บ่าย ตั้งพาน ๕๐ ซอง อังคาส ๕๐ ซอง ขึ้น ๑๐ ค่ำ เช้า ตั้งพาน ๕๐ ซอง อังคาส ๕๐ ซอง

อนึ่งให้ท่านจ่าบัวแต่งสำรับคาวหวาน ถวายพระสงฆ์ ณ วันขึ้น ๑๐ ค่ำ เดือนยี่ เพลาเช้า คาว ๔๕ สำรับ หวาน ๔๕ สำรับ ให้มีขนมจีนน้ำยา สำรับข้าวพระด้วย

อนึ่ง ให้ท่านพนักงานเครื่องเสวยจัดเครื่องเสวยส่งให้เจ้าพนักงานเชิญไปถวาย ณ วัน ขึ้น ๑๐ ค่ำ เดือนยี่

เพลาเช้า $\left. \begin{array}{} \mbox{สมเด็จพระสังฆราช } & \mbox{$\left. \begin{array}{}\mbox{คาว } & \mbox{๑}\\[1.4ex]\mbox{หวาน } & \mbox{๑}\\[1.4ex]\end{array} \right]$}\\[1.4ex] \mbox{สมเด็จพระพนรัต } & \mbox{$\left. \begin{array}{}\mbox{คาว } & \mbox{๑}\\[1.4ex]\mbox{หวาน } & \mbox{๑}\\[1.4ex]\end{array} \right]$}\\[1.4ex] \mbox{กรมหมื่นนุชิตชิโนรส } & \mbox{$\left. \begin{array}{}\mbox{คาว } & \mbox{๑}\\[1.4ex]\mbox{หวาน } & \mbox{๑}\\[1.4ex]\end{array} \right]$}\\[1.4ex] \mbox{เจ้าฟ้ามงกุฎ } & \mbox{$\left. \begin{array}{}\mbox{คาว } & \mbox{๑}\\[1.4ex]\mbox{หวาน } & \mbox{๑}\\[1.4ex]\end{array} \right]$}\\[1.4ex] \mbox{พระองค์เจ้าอำไพ } & \mbox{$\left. \begin{array}{}\mbox{คาว } & \mbox{๑}\\[1.4ex]\mbox{หวาน } & \mbox{๑}\\[1.4ex]\end{array} \right]$}\\[1.4ex]\end{array} \right\}$ $\left. \begin{array}{}\mbox{คาว } & \mbox{๕}\\[1.4ex]\mbox{หวาน } & \mbox{๕}\\[1.4ex]\end{array} \right]$ เครื่อง

อนึ่ง ให้พระครูพราหมณ์เข้ามาเจิมแว่นในพระอุโบสถ ณ วันขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ เพลาบ่าย ๒โมง ให้พร้อมกัน

อนึ่ง ให้ชาวพระคลังราชการเอาเสื่อลวดไปปูที่ในพระอุโบสถทางเสด็จฯ ให้เร่งมาปูแต่ ณ วันขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ เพลาเช้า แล้วให้เอาเสื่อลวดไปปูที่พระปรางค์บรรจุพระธรรมทางเสด็จฯ แต่ ณ วันขึ้น ๑๐ ค่ำ เดือนยี่ เพลาเช้า อย่าให้ขาดได้ตามรับสั่ง

เวร นายวิสูทธมณเฑียร

นายควร

คัดจากหมายรับสั่ง ร. ๓ จ.ศ. ๑๑๙๖ เลขที่ ๘ สมุดไทยดำ

 

  1. ๑. พระปรางค์ ๘ องค์นี้ นับจากเหนือไปใต้ตามตัวเลขดังนี้

    ๑) พระสัมมาสัมพุทธมหาเจดีย์

    ๒) พระสัทธัมปริยัติวรมหาเจดีย์

    ๓) พระอริยสังฆสาวกมหาเจดีย์

    ๓ องค์นี้นอกพระระเบียง

    ๔) พระอริยสาวกภิกษุนีสังฆมหาเจดีย์

    ๕) พระปัจเจกโพธิสัมพุทธมหาเจดีย์

    ๒ องค์นี้ในพระระเบียงตรงหน้าปราสาทพระเทพบิดร

    ๖) บรมจักรวรรดิราชามหาเจดีย์

    ๗) พระโพธิสัตวกฤษฎามหาเจดีย์

    ๘) พระศรีอริยเมตยะมหาเจดีย์

    ๓ องค์นี้นอกพระระเบียง

    หมายเหตุ ขอให้พึงสังเกตดูหมายเลขที่ ๘ ต่างจากในหมายรับสั่ง คือในหมายรับสั่งเรียกพระชาดกโพธิสัตว์

    เชิงอรรถที่ลงไว้นี้คัดจากหนังสือ เรื่อง ราชูปโภคและพระราชฐานฉบับของกองวัฒนธรรมฯ กระทรวงศึกษาธิการ ฉบับพิมพ์ปี ๒๕๐๔

  2. ๒. สมเด็จพระสังฆราช (ด่อน) วัดมหาธาตุฯ

  3. ๓. สมเด็จพระพนรัต (นาค) วัดราชบูรณะ

  4. ๔. สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส

  5. ๕. พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

  6. ๖. ในหนังสือราชสกุลวงศ์ว่าทรงผนวชอยู่วัดอรุณราชวรารามได้เป็นพระราชาคณะ สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ ๓ เป็นพระราชโอรสรัชกาลที่ ๒ และเจ้าจอมมารดาทองอยู่

  7. ๗. พานทองสองชั้นและพานแว่นฟ้าสำหรับวางผ้าพระกฐินก็เรียกว่าพานพระมหากฐิน ที่จริงเครื่องประกอบพระราชอิสริยยศพระมหากษัตริย์ ที่มีคำว่า กฐิน ต่อท้ายอยู่ด้วยนี้เพียงเพื่อช่วยความจำของเจ้าหน้าที่ว่าของเหล่านี้ใช้ในงานพระกฐินเท่านั้น

  8. ๘. เป็นคำพูดที่ใช้กันทั่วไป ส่วนภาษาหนังสือเป็นกาแฟ

 

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ