- คณะกรรมการชำระประวัติศาสตร์ไทยและจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ และโบราณคดี สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี
- บันทึกข้อความ
- คำนำ
- ๑. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีอุปราชาภิเษกพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นศักดิพลเสพ
- ๒. หมายรับสั่ง เรื่อง การพระบรมศพสมเด็จพระอมรินทรามาตย์
- ๓. หมายรับสั่ง เรื่อง มีแจงบนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท
- ๔. หมายรับสั่ง เรื่อง พระองค์เจ้าไม้เทศสิ้นพระชนม์
- ๕. หมายรับสั่ง เรื่อง จารึกพระสุพรรณบัฏทองเนื้อ ๔ สองขา
- ๖. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์ทำข้าวยาคูถวายพระสงฆ์ในพระราชพิธีสารท
- ๗. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์กระทงของคาวของหวานถวายพระสงฆ์ในการสมโภชพระรัตนตรัย ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม
- ๘. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีพลีกรรมบวงสรวงเทวดารักษาพระเศวตฉัตร
- ๙. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เรือเข้ากระบวนแห่ ขึ้นไปรับพระบาง พระแทรกคำ พระฉันสมอ และพระบรมธาตุ ลงมาวัดเขียน
- ๑๐. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์กระบวนเรือเสด็จขึ้นไปรับ พระบาง พระแทรกคำ พระฉันสมอ พระบรมธาตุ ที่วัดเขียน ลงมากรุงเทพฯ
- ๑๑. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระราชศรัทธานิมนต์พระสงฆ์ฉันขนมเบื้องในพระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน
- ๑๒. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานเพลิงศพหม่อมทองคำ บุตรท้าวอินทรสุริยา ณ เมรุวัดสุวรรณาราม
- ๑๓. หมายรับสั่ง บัญชีมหาบังสุกุล ศพหม่อมทองคำ
- ๑๔. หมายรับสั่ง เรื่อง รับปืนคาบศิลาจากขุนภักดีภูมินทร์ นายกองเมืองพรหม
- ๑๕. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เตรียมงานพระศพกรมหมื่นนเรศร์โยธี
- ๑๖. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เตรียมกระบวนแห่พระอังคารและพระอัฐิกรมหมื่นนเรศรโยธีไปลอยและกลับวัง
- ๑๗. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์ปิดทำนบปากคลองบางขุนเทียน
- ๑๘. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เลกพายเรือกลองแขกนำเสด็จฯ
- ๑๙. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เลกเข้ากระบวนแห่นาคหลวง พระเจ้าลูกเธอ พระเจ้าหลานเธอ ในกรมพระราชวังบวรฯ ทรงผนวช
- ๒๐. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เลกยกสำรับคาวหวาน งานอุปสมบทข้าราชการเป็นนาคหลวง
- ๒๑. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เลกหงายเรือพระที่นั่ง
- ๒๒. หมายรับสั่ง เรื่อง เสด็จฯพระราชทานเพลิงศพพระนมเกษ ที่เมรุวัดอรุณราชธาราม
- ๒๓. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานเพลิงพระศพพระโอรสในพระองค์เจ้าลักขณานุคุณ
- ๒๔. หมายรับสั่ง เรื่อง จารึกพระราชสาส์นออกไป ณ กรุงปักกิ่ง
- ๒๕. หมายรับสั่ง เรื่อง ปิดทำนบกั้นน้ำ ที่ตำบลวัดเลาและที่ตำบลบางขุนเทียน
- ๒๖. หมายรับสั่ง เรื่อง ยกช่อฟ้าใบระกา วัดอรุณราชธาราม
- ๒๗. หมายรับสั่ง เรื่อง กำหนดการสมโภชพระพุทธรูปทองคำถม และมีพระธรรมเทศนาสังคายนาในพระราชพิธีสารท
- ๒๘. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานเพลิงศพเจ้าคุณแก้ว ที่เมรุวัดสุวรรณธาราม
- ๒๙. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เกณฑ์คนสานขวดใช้ในการฉลองวัดโอรสราชธาราม
- ๓๐. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เลกสานกระจาด สำหรับถวายพระสงฆ์ในพระอารามหลวง
- ๓๑. หมายรับสั่ง เรื่อง สดับปกรณ์พระบรมอัฐิ ในพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย
- ๓๒. หมายรับสั่ง เรื่อง กำหนดงานฉลองวัดราชโอรส และพระอารามหลวงอีก ๙ พระอาราม
- ๓๓. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์กว้าน ๆ เรือพระที่นั่ง
- ๓๔. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์เลกกว้านเรือพระที่นั่ง
- ๓๕. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้ตั้งการพิธีจารึกพระนามพระพุทธรูปสูง ๖ ศอก ลงในแผ่นพระสุพรรณบัฏและบรรจุพระบรมธาตุ
- ๓๖. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้ตั้งพระราชพิธีโขลนทวาร ที่หน้าพระตำหนักแพ
- ๓๗. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้งดการทำพระราชพิธีโขลนทวาร ส่งกองทัพไปหัวเมืองปักษ์ใต้
- ๓๘. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้หมายบอกเจ้าพนักงานผู้ต้องเกณฑ์ ในการพระราชพิธีโขลนทวาร ส่งกองทัพไปปากใต้ให้ทราบทั่วกัน
- ๓๙. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีฉลองพระพุทธรูปประจำพระองค์สมเด็จพระศรีสุลาลัย ที่บนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท
- ๔๐. หมายรับสั่ง เรื่อง ต้อนรับแขกเมืองมริกัน ในพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย
- ๔๑. หมายรับสั่ง เรื่อง กำหนดการพระราชพิธีเลื่อนพระนามและตั้งกรมใหม่
- ๔๒. หมายรับสั่ง เรื่อง งานทรงผนวชหม่อมเจ้าเกษ บุตรเจ้าลิ้นจี่ ในกรมหลวงนรินทรรณเรศร์ ที่พระอุโบสถวัดหน้าพระธาตุ
- ๔๓. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีผนวช พระเจ้าน้อง พระเจ้าลูก พระเจ้าหลาน ข้าราชการ (รวม) ๑๕
- ๔๔. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เตรียมเครื่องประโคมและเครื่องบูชาพระธรรมเจ้า
- ๔๕. หมายรับสั่ง เรื่อง พิธีจารึกพระนามพระราชาคณะที่ได้เลื่อนขึ้น
- ๔๖. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เกณฑ์เจ้าพนักงานเตรียมงานรับทูตเมืองอเมริกา
- ๔๗. หมายรับสั่ง เรื่อง กระบวนแห่พระโกศพระบรมศพล้นเกล้าฯ กรมพระราชวังบวรฯ
- ๔๘. หมายรับสั่ง เรื่อง กระบวนแห่พระอังคารกรมพระราชวังบวรฯไปลอยที่วัดประทุมคงคา
- ๔๙. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานเพลิงพระศพหม่อมเจ้าชายพระหน่อเจ้าคันธรส ณ วัดบางขุนพรหม
- ๕๐. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เลื่อนพระปลัดดีวัดสุวรรณธารามไปอยู่วัดสังข์กระจาย
- ๕๑. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานสิ่งของในการศพพระครูเมธังกร ณ เมืองชัยนาท
- ๕๒. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีถือน้ำและพระราชพิธีคเชนทรสนาน
- ๕๓. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานเพลิงพระศพพระเจ้าหน่อในกรมขุนพิพิธภูเบนทร์
- ๕๔. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีบรรจุสิ่งของต่าง ๆ ในพระปรางค์ ๘ องค์ ที่หน้าวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ณ วันขึ้น ๙ ค่ำ เดือนยี่ ปีมะเมีย ฉศก จ.ศ. ๑๑๙๖
- ๕๕. เรื่อง บัญชีสิ่งของและรายการต่าง ๆ ในการพระราชพิธี บรรจุสิ่งของที่พระปรางค์ ๘ องค์ หน้าวัดพระศรีรัตนศาสดาราม
- ๕๖. หมายรับสั่ง เรื่อง โปรดให้มีพระธรรมเทศนาโพธิปักขิยธรรมบนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท
- ๕๗. เรื่อง พระราชพิธีโสกันต์สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอเจ้าฟ้าพระองค์น้อย
- ๕๘. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้กรมพระสัสดีหักบัญชีนายสัง เลกกรมหมื่นเสนีบริรักษ์
- ๕๙. หมายรับสั่ง เรื่อง พระยาเพชรบูรณ์ส่งไม้ยาง สำหรับทำวัดพระเชตุพนฯ
- ๖๐. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เจ้าพนักงานคลังสินค้ารับผลเร่ว
- ๖๑. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์แผงกลาบาต ในการต้อนรับแขกเมืองมะริกัน
- ๖๒. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้เกณฑ์นั่งกลาบาตถืออาวุธต่าง ๆ ในการต้อนรับแขกเมืองมะริกัน
- ๖๓. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์ข้าทูลละอองผู้ใหญ่ผู้น้อย ฝ่ายทหารและพลเรือนให้เข้าเฝ้าพร้อมกัน ในการต้อนรับแขกเมืองมะริกัน
- ๖๔. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้หมายบอกข้าราชการแต่งตัวเข้าเฝ้าตามลำดับยศ และให้เจ้าพนักงานจัดเตรียมการต้อนรับแขกเมืองมะริกันให้พร้อม
- ๖๕. หมายรับสั่ง เรื่อง เสด็จออกรับเอดสแมนรอแบต แขกเมืองชาวมะริกัน ครั้งที่ ๒
- ๖๖. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์กระบวนแห่พระราชสาส์นไปเมืองมะริกัน
- ๖๗. หมายรับสั่ง เรื่อง อาราธนาพระสงฆ์ราชาคณะ ๒ รูป ไปอยู่วัดกัลยาณมิตร
- ๖๘. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงสถาปนาพระองค์เจ้าไพฑูรย์ เป็นกรมหมื่นสนิทนเรนทร์
- ๖๙. หมายรับสั่ง เรื่อง แห่พระมงคลหัสดินทร์ที่ล้มไปฝังที่ปากลัด
- ๗๐. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระสงฆ์ตั้งสวดพระพุทธมนต์ที่โรงช้างพระเทพกุญชร
- ๗๑. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระราชศรัทธาจะให้พระภิกษุสามเณรสอบไล่พระไตรปิฎก
- ๗๒. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระราชปรารภให้พระภิกษุสามเณรเรียนพระปริยัติธรรม
- ๗๓. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชปรารภ ให้ประชุมพระราชาคณะ ๑๕ องค์ เพื่อจัดพระภิกษุสามเณรสอบไล่พระไตรปิฎก
- ๗๔. หมายรับสั่ง เรื่อง แห่เชิญเจ้าฟ้ามงกุฎฯ มาสถิตอยู่ ณ วัดบวรนิเวศฯ
- ๗๕. หมายรับสั่ง เรื่อง งานพระราชทานเพลิงศพ ที่เมรุวัดอมรินทาราม
- ๗๖. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระราชศรัทธาให้ทำสลากภัตต์ถวายพระสงฆ์ ๒๐๐ รูป
- ๗๗. หมายรับสั่ง เรื่อง แขกเมืองคำเกิด เมืองมวน ที่เข้ามาสวามิภักดิ์ ถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยา
- ๗๘. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์กรมพระนครบาลสานกระจาด ในพระราชพิธีฝังอาถรรพณ์ป้อมเมืองสมุทรปราการและถวายผ้าป่า
- ๗๙. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระราชศรัทธาให้อาราธนาพระสงฆ์ราชาคณะเข้ามารับไตรและรับพระราชทานฉัน ที่พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย
- ๘๐. หมายรับสั่ง เรื่อง ตั้งโรงครัวในงานพระราชทานเพลิงพระบรมศพสมเด็จพระศรีสุลาลัย
- ๘๑. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้กรมนาจ่ายข้าวสารซ้อมต้นกลาง ให้วิเสทหุงเลี้ยงคนในงานพระราชทานเพลิงศพพระราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชาย
- ๘๒. หมายรับสั่ง เรื่อง ให้จัตุสดมภ์ ๔ กรม จัดบันได ไม้เสียบผลกัลปพฤกษ์
- ๘๓. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์กระบวนแห่พระบรมศพสมเด็จพระศรีสุลาลัยไปประดิษฐานที่พระเมรุทอง
- ๘๔. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงตั้ง พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าชายศิริวงศ์ และพระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าหญิงวิลาส เป็นกรมหมื่น
- ๘๕. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชทานเพลิงศพ อุปฮาดเมืองมหาไชย ผู้ว่าราชการเมืองสกลนคร
- ๘๖. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีฉลองวัดอัปษรสวรรค์ และ ตั้งพระราชพิธีฝังอาถรรพณ์เมืองกาญจน์ฯ
- ๘๗. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าชายนวม เป็นกรมหมื่นฯ
- ๘๘. หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีสัมพัจฉรฉินท์
- ๘๙. หมายรับสั่ง เรื่อง เกณฑ์ข้าราชการให้เข้ามานอนประจำซอง ในพระบรมมหาราชวัง
- ๙๐. หมายรับสั่ง เรื่อง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ กำหนดพระฤกษ์ ให้เจ้าพระยายมราช และ พระยาศรีพิพัฒน์ ยกกองทัพไปตีเมืองแขก ปักษ์ใต้
- ๙๑. หมายรับสั่ง เรื่อง หมายกำหนดการทรงผูกพัทธสีมาวัดเทพธิดาราม
หมายรับสั่ง เรื่อง พระราชพิธีอุปราชาภิเษกพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นศักดิพลเสพ
ด้วยเจ้าพระยาธรรมาฯ๑ รับพระราชโองการใส่เกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งว่า สมเด็จพระพุทธเจ้าอยู่หัวเสด็จฯ เข้าสู่สวรรคตแล้ว๒ ได้ตั้งพระมหามงคลราชพิธีราชาภิเษก สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชพระองค์ใหญ่ทรงพระนามกรมหมื่นเจษฎาบดินทร๓ ขึ้นเป็นพระมหาบรมกษัตราธิราช พร้อมไปด้วยพระญาติประยูรวงศานุวงศ์ พระโหราพฤฒาจารย์ ข้าทูลละอองฝ่ายหน้าฝ่ายใน กราบถวายบังคมทูลเกล้าฯ ถวายศิริราชสมบัติ แต่ ณ วันอาทิตย์ เดือน ๙ ขึ้น ๗ ค่ำ ปีวอก ฉศก พร้อมเสร็จบริบูรณ์แล้ว สมเด็จพระพุทธเจ้าอยู่หัวจึงมีพระราชโองการ มาณพระบัณฑูรสุรสิงหนาทดำรัสเหนือเกล้าฯ ปรึกษาด้วยพระญาติประยูรวงศานุวงศ์ ข้าราชการผู้ใหญ่ ผู้น้อยเฝ้าโดยลำดับว่า ที่อุปราชฝ่ายหน้าว่างอยู่๔ จะให้อุปราชาภิเษก พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นศักดิพลเสพ๕ ขึ้นเป็นที่พระมหาอุปราชฝ่ายหน้า จึงพระญาติประยูรวงศานุวงศ์ ข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยกราบถวายบังคมเห็นด้วยเกล้าฯ พร้อมอยู่แล้ว จึงพระโหราธิบดีมีชื่อ คำนวณพระฤกษ์ทูลเกล้าฯ ถวายว่า พระฤกษ์จะได้ตั้งพระราชพิธีมหาอุปราชาภิเษกพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นศักดิพลเสพ เป็นที่กรมพระราชวังบวรสถานมงคลฝ่ายหน้า ทั้งจะได้เฉลิมพระราชมณเฑียรด้วย และพระสงฆ์ราชาคณะจะได้ตั้งสวดพระพุทธมนต์ในพระที่นั่งมุขข้างเหนือ ๕ รูป มุขข้างใต้ ๕ รูป (รวม) ๑๐ รูป พระที่นั่งวสันตพิมาน ๑๐ รูป พระที่นั่งวายุสถานอมเรศ ๒๐ รูป พระที่นั่งพรหเมศร์รังสรรค์ ๑๐ รูป (รวม) ๕๐ รูป ณ วันเดือน ๙ แรม ๘,๙,๑๐ ค่ำ เพลาบ่ายโมงหนึ่งทั้ง ๓ วัน แล้วพระสงฆ์จะได้รับพระราชทานฉัน ยกพระสงฆ์ที่มุขเหนือ ๕ รูป ที่มุขใต้ ๕ รูป (รวม) ๑๐ รูป มาบรรจบฉันในพระที่นั่งวายุสถานอมเรศ ๒๐ รูป วันละ ๓๐ รูป พระราชทานฉันในพระที่นั่งวสันตพิมานวันละ ๑๐ รูป ในพระที่นั่งพรหเมศร์รังสรรค์วันละ ๑๐ รูป (รวม) ๒๐ รูป (รวม) ๕๐ รูป ณ วันเดือน ๙ แรม ๙,๑๐,๑๑ ค่ำ เพลาเช้า และจะได้เสด็จฯ ขึ้นไปทรงฟังพระสงฆ์สวดพระพุทธมนต์ ทรงพระราชยานแห่แต่ ณ วันเดือน ๙ แรม ๘, ๙, ๑๐ ค่ำ เพลาบ่าย ๓ วัน
ทรงปรนนิบัติพระสงฆ์ ณ วันเดือน ๙ แรม ๙, ๑๐, ๑๑ ค่ำ เช้าทรงพระราชยานมีกงแห่ และในวันศุกร์ เดือน ๙ แรม ๑๑ ค่ำ เพลาเช้าโมงกับ ๔ บาท พระฤกษ์จะได้เชิญเสด็จฯ เข้าที่สรงสนาน ชาวพระภูษามาลาถวายเครื่องพระมุรธาภิเษก พระสงฆ์ราชาคณะรดน้ำด้วยพระเต้าประทุมนิมิตทอง พระเต้าประทุมนิมิตนาก พระเต้าประทุมนิมิตเงิน พระเต้าประทุมนิมิตสำริด พราหมณ์ถวายน้ำกลศ น้ำสังข์สะเดาะพระเคราะห์ แล้วเสด็จฯ มาทรงศีลประเคนสำรับพระสงฆ์ เสร็จแล้ว ทรงพระเครื่องต้นอย่างเทศ แล้วเสด็จฯ ออกมาขึ้นเกยทรงพระราชยานแห่เครื่องสูงสามชั้นลงมาเฝ้าสมเด็จพระพุทธเจ้าอยู่หัว ณ พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน และเมื่อจะรับพระสุพรรณบัฏนั้น ให้มีธูปเทียน ข้าวตอก ดอกไม้ ให้มหาดเล็กผู้อยู่เวรรับเข้าไปตั้งในที่รับพระสุพรรณบัฏ ครั้น ณ วันศุกร์ เดือน ๙ แรม ๑๑ ค่ำ เพลาบ่ายโมง พระฤกษ์จะได้ตั้งบายศรีแก้ว บายศรีทอง บายศรีเงิน สมโภชเวียนพระเทียนพระมหามณเฑียรข้างในเพลาหนึ่ง และพราหมณ์จะได้เข้าโรงพระราชพิธี ตรงหน้าพระที่นั่งสุธาสวรรย์๖ ข้างเหนือพร้อมกับพระราชพิธีสรง ณ วันเดือน ๙ แรม ๗ ค่ำ เพลาบ่าย (ตั้ง) กองกูณฑ์อ่านเวทตามเพศไสยศาสตร์ เพลากลางวัน และกลางคืนไปจนถึง ณ วันเดือน ๙ แรม ๑๑ ค่ำ เป็นคำรบ สามวันสามคืนแล้วจะได้เสด็จฯ มาประทับแรมอยู่ ณ โรงละคร๗ แต่ ณ วันเดือน ๘ แรม ๗ ค่ำ ครั้นรุ่งขึ้น ณ วันเดือน ๙ แรม ๘, ๙, ๑๐ ค่ำ เพลาบ่าย แรม ๑๑ ค่ำ เพลาเช้า จะได้เสด็จฯ ขึ้นไปทรงพระเครื่องต้นบนพระที่นั่งเย็น๘ แล้วทรงพระราชยานมีกง กระบวนแห่แต่พระที่นั่งขึ้นไปจนถึงพระที่นั่งสุธาสวรรย์ ทั้ง ๔ วันนั้น ให้ ๘ ตำรวจเอาเตียงแว่นฟ้าขึ้นไปตั้งบนพระที่นั่งวายุสถานอมเรศ ให้มีเสาขอโครงเพดานระบายรอบเตียงหนึ่ง แล้วให้เอาเตียงไปตั้งรองพระบรมธาตุ ๑ พระไชย ๑ พระห้ามสมุทร ๑ (รวม) ๓ เตียง แล้วให้เบิกผ้าขาวต่อชาวพระคลังวิเสทปูเตียงให้พอทั้ง ๓ เตียง แล้วให้ปลูกโรงพระกระยาสนานโรงหนึ่ง จะทำเป็นอย่างไรจะปลูกที่ไหนไม่แจ้ง ให้ไปกราบทูลพระเจ้าน้องยาเธอ เสด็จกรมหมื่นรักษ์รณเรศร์๙ก่อน แล้วให้เอาเตียงใหญ่ ลาดผ้าขาวปูบนเสื่ออ่อน ถาดทองแดงตั้งบนผ้าขาว แล้วให้เอาตั้งไม้มะเดื่อกว้าง ๑ ศอก ๑ คืบ จัตุรัส ตั้งบนถาดทองแดงปูผ้าขาว แล้วให้ปลูกโรงพระราชพิธีพราหมณ์โรงหนึ่ง ตรงหน้าพระที่นั่งสุธาสวรรย์ข้างเหนือยาว ๓ ห้อง ๆ ละ ๕ วา ๑ ศอก ขื่อ ๖ วา ๑ ศอก ๕ นิ้ว เกี้ยว๑๐พื้นสูงต่ำสมควรมีพาไลรอบ ยกพื้นลดเป็น ๒ ชั้น ผันหน้าโรงไปทิศทักษิณ หลังโรงไปทิศอุดร มีช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ นาคสะดุ้ง ทำด้วยไม้จริงปิดทองน้ำตะกู มุงจากดาดแผงทาแดงทับจาก ให้มีราวพนักพิงแผงบังทั้ง ๔ ด้าน มีบันไดขึ้นลงทิศทักษิณ ให้มีไม้โขลน ๔ คู่ ไม้ทวาร ๒ คู่ แล้วประดับราชวัติตาชะแลง ดอกจันทน์ประจำยาม ฉัตรกระดาษ ๕ ชั้นมีดอกหมาก ดอกมะพร้าวห้อยตามราชวัติ แล้วให้รับต้นกล้วย ต้นอ้อย ต่อกรมพระนครบาลผูกประดับโรงพระราชพิธี แล้วให้เอากระโจมเทียนไชย ที่วังพระเจ้าน้องยาเธอ เสด็จกรมหมื่นรักษ์รณเรศร์ขึ้นไปตั้งด้วย แล้วให้ทำธงกระดาษสีแดง ๖ คัน สีขาว ๑๕ คัน สีชมพู ๘ คัน สีดำ ๑๐ คัน สีเหลือง ๑๙ คัน สีเมฆ ๑๒ คัน สีทองลายเขียว ๒๑ คัน สีทองทึบ ๑๗ คัน วันละ ๑๐๘ คัน สีขาวควันอ้อย วันละ ๑๖ คัน ส่งโหร ณ วันเดือน ๙ แรม ๘, ๙, ๑๐ ค่ำ เช้า ๓ วัน แล้วให้ยืมเสลี่ยงงา สัปทนต่อชาวพระอภิรมย์ ชาวพระราชยานไปรับพระอิศวร พระนารายณ์ ณ เทวสถานขึ้นไปเข้าโรงพระราชพิธี แต่ ณ วันเดือน ๙ แรม ๗ ค่ำ เพลาบ่าย แล้วให้เอาเตียงกว้าง ๑ ศอก ๑ คืบ จัตุรัส สูง ๑ ศอก มีเสาขื่อโครงเพดาน ผ้าขาวตั้งรองพระเตียง ๑ แล้วให้เอาเตียงกว้าง ๑ ศอกจัตุรัส สูง ๑ ศอก ตั้งเครื่องบูชา ๑ เตียง ตั้งรองกลศ ๑ เตียง (รวม) ๒ เตียง แล้วให้รับกุณฑ์ทองแดง๑๑ ต่อชาวพระคลังในซ้าย
แล้วให้เอามูลโค เอาดินเหนียวขึ้นไปส่งพราหมณ์ ณ โรงพระราชพิธี แล้วให้ปลูกเกยรับเกยส่งเสด็จฯ ที่โรงละคร ๑ เกย ที่ท้ายพระที่นั่งสุธาสวรรย์ ๑ เกย (รวม) ๒ เกย แล้วให้เอาศาลเทวดาลด ๒ ชั้นไม้จริง ขึ้นไปตั้ง ๒ ศาล ให้มีตาชะแลง ธงกระดาษด้วย แล้วให้เอาเตียงกว้างศอกจัตุรัส มีเพดานผ้าขาว ขึ้นไปตั้งรองพระพุทธรูปที่พระที่นั่งวสันตพิมาน ๑ เตียง ที่พระที่นั่งพรหเมศรังสรรค์ ๑ เตียง (รวม) ๒ เตียง
อนึ่ง ให้ชาวมาลาชาวภูษาเชิญพระนพ๑๒ หีบพระธำมรงค์ เครื่องพระมรุธาภิเษก พระมหามงกุฎ พระอุณาโลมทำแท่ง๑๓ พระเกราะ พระนวม พระภูษารัตกำพล พระมาลาเบี่ยง พระมหาสังข์ทักขิณาวัฏ พระสังข์เงิน พระสังข์ทอง พระเต้าเบญจคัพย์ พระกลด พระชฎา สอดพระมหามงคลย่น๑๔ ถวายด้วยทั้ง ๓ วัน กับเครื่องพระพิไชยสงคราม ขึ้นไปตั้ง ณ เตียงพระมณฑลเหมือนอย่างพระราชพิธีสัมพัจฉรฉินท์
อนึ่งให้หลวงสำเร็จพระขรรค์ ให้หลวงสรรพาวุธ เชิญพระขรรค์ไชยศรี พระแสงดาบญี่ปุ่น พระแสงง้าว พระแสงจักร พระแสงหอกคู่ พระแสงตรีศูล พระแสงเกาทัณฑ์ พระแสงเขน พระแสงทวน พระแสงหอกไชย ขึ้นไปตั้ง ณ เตียงพระมณฑล ให้ทันพระฤกษ์
อนึ่งให้หลวงมหามณเฑียรชาวพระแสง (ษารภายุด) สรรพาวุธ เชิญพระแสงของ้าว เจ้าพระยาพลพ่าย พระแสงขอตีช้างล้ม พระแสงชะนักต้น ขึ้นไปตั้ง ณ เตียงพระมณฑล อนึ่ง ให้ชาวพระเครื่องอภิรมย์ เชิญพระเสมาธิปัตย์ พระฉัตรชัย พระเทวพาห์ขึ้นไปตั้ง ณ เตียงพระมณฑล (อนึ่งให้ชาวพระแสงพลพันเชิญพระแสงปืนคาบชุดข้ามแม่น้ำสโตงขึ้นไปตั้ง ณ เตียงพระมณฑล)๑๕
อนึ่งให้หลวงอัคเนศร ให้พระศรสำแดงเชิญพระแสงปืนคาบศิลาทรง ขึ้นไปตั้ง ณ เตียงพระมณฑล
อนึ่งให้ชาวภูษามาลา ให้ชาวที่ ให้ชาวราชยาน ให้ราชบัณฑิต กำกับกันเข้าไปรับพระบรมธาตุ พระไชยวัฒน์ ขึ้นไปตั้งประดิษฐานเป็นประธาน ณ เตียงพระมณฑล
อนึ่งให้มหาดเล็กเชิญพัชนีฝักมะขามขึ้นไปตั้ง ณ เตียงพระมณฑล แล้วให้เชิญพัชนี ท้ายพระที่นั่ง เชิญฉลองพระบาท ถวายตามเสด็จฯ ทั้ง ๔ วัน แล้วให้จัดมหาดเล็กไปรับพระแสงต่อหลวงสำเร็จพระขรรค์ หลวงสรรพาวุธ ไปแห่หว่างเครื่องหน้า ๘ องค์ หลัง ๔ องค์แล้ว ให้ยกน้ำชาต่อหัวป่าก์พ่อครัวถวายพระสงฆ์ทั้ง ๓ วัน ให้พอสวดพอฉัน แล้วไปรับเทียนธูปรับข้าวตอกดอกไม้ต่อเจ้ากรมเชิญเข้าไปตั้งที่รับพระสุพรรณบัฏด้วย
อนึ่งให้ชาวพระคลังมหาสมบัติ ส่งให้สนมพลเรือน พระเต้าประทุมนิมิต พระเต้าทอง พระเต้านาก ๑ พระเต้าเงิน ๑ พระเต้าสำริด ๑ (รวม) ๔ ใบ หม้อเงิน ๔ใบ เชิญไปตั้ง ณ เตียงพระมณฑล แล้วให้จ่ายทอง เงิน ให้แก่ชาวพระคลังวิเสท จะได้ส่งให้ชีพ่อพราหมณ์
ทองคำใส่หน้ากุณฑ์๑๖ หนัก ๒ สลึง ๑ เฟื้อง
เงินตราทักขิณาบูชา ๑ ตำลึง ๒ บาท เงินตราใส่หม้อน้ำมนต์ ๑ บาท ๑ เฟื้อง (รวม) ๑ ตำลึง ๓ บาท ๑ เฟื้อง
แหวนสหวิดรูปนาค๑๗ สำหรับพิธีวง ๑
พระกลศเงินสำหรับตั้งน้ำพิธีใบ ๑
แล้วให้ทำพานทอง คลุม กล่องทองจำหลัก ไปส่งให้อาลักษณ์สำหรับรับพระสุพรรณบัฏ แล้วให้เอากระโถน ขันน้ำ ขึ้นไปตั้งให้พอพระสงฆ์สวด ให้พอพระสงฆ์ฉัน ๕ แห่ง ๔ เพลา แล้วให้เอาดอกหมาก เอาลูกกุญแจ ใส่พานทอง เชิญขึ้นไปตั้ง ณ เตียงพระมณฑล ณ วันเดือน ๙ แรม ๗ ค่ำ
อนึ่งให้สังฆการีนิมนต์พระพุทธรูปห้ามสมุทร ไปตั้ง ณ เตียงพระมณฑล ๑ ไปตั้งในพระที่นั่งวสันตพิมาน ๑ ไปตั้งในพระที่นั่งพรหเมศรังสรรค์ ๑ (รวม) ๓ องค์
แล้วให้เชิญพระมหาธงไชยราชกระบี่ยุทธ พระมหาธงไชยพระครุฑพาหนะ ขึ้นไป ณ เตียงพระมณฑล แล้วให้เบิกขี้ผึ้งต่อชาวพระคลังในซ้าย มาฟั่นเทียนเล่มหนึ่งหนัก ๕ ชั้น ขึ้นไปตั้งเล่มหนึ่ง แล้วให้เบิกด้ายดิบต่อชาวพระคลังวิเสทมาจับสายสิญจน์วงให้รอบพระที่นั่ง รอบโรงพระราชพิธี เตียงพระมณฑล พระสงฆ์ถือสวดด้วย รอบกำแพงพระราชวังให้พอ แล้วให้เอาบาตรดินขึ้นไปตั้งบนพระที่นั่งวสันตพิมาน บาตรน้ำ ๕ใบ บาตรทราย ๒ ใบ
บนพระที่นั่งพรหเมศรังสรรค์บาตรน้ำ ๕ ใบ บาตรทราย ๒ ใบ
กับกำคา ๑๐ กำ ให้ตั้ง ณ วันเดือน ๙ แรม ๗ ค่ำ แล้วให้นิมนต์พระสงฆ์ราชาคณะ ๕๐ รูป ขึ้นไปจำเริญพระพุทธมนต์ ณ วันเดือน ๕ แรม ๘,๙,๑๐ ค่ำ เพลาบ่ายทั้ง ๓ วัน ครั้นรุ่งขึ้น ณ วันเดือน ๙ แรม ๙,๑๐,๑๑ ค่ำ เพลาเช้าพระสงฆ์รับพระราชทานฉันทั้ง ๓ วัน แล้วให้รับเภสัชอังคาสต่อวิเสทถวายพระสงฆ์ให้พอสวดให้พอฉัน
อนึ่งให้ชาวพระคลังศุภรัต เอาอาสนะขึ้นไปแต่งที่ถวายพระสงฆ์ให้พอสวดพอฉันทั้ง ๕ แห่ง
อนึ่งให้ชาวพระคลังในซ้าย เอาถาดทองแดงปากกว้าง ๓ ศอก ขึ้นไปตั้งรองสรงน้ำพระพุทธมนต์ใบหนึ่ง แล้วให้จ่ายขี้ผึ้งให้สังฆการีฟั่นเทียนใช้ให้พอ แล้วส่งกุณฑ์ทองแดงให้ ๔ ตำรวจ ไปส่งชีพ่อพราหมณ์ แล้วให้เอาอ่างจีนไปตั้งริมพระที่นั่ง สำหรับชำระเท้าพระสงฆ์ ๖ ใบ แล้วให้เอาขันลอยไว้ด้วย แล้วให้จ่ายด้ายดิบให้สังฆการีให้พอ
แล้วให้เอาด้ายดิบเช็ดหนึ่ง น้ำผึ้ง ๒ ทะนาน ไปส่งพราหมณ์ ณ โรงพิธี ให้เอาน้ำผึ้งทะนานหนึ่ง ส่งโหร ณ โรงนาฬิกาสำหรับพรมบัตร แต่ ณ วันเดือน ๙ แรม ๗ ค่ำ
(อนึ่งให้ชาวพระคลังในขวา เอาไหมแดงฟั่นเป็นเกลียว ยาวเส้นละศอก ๑๐ เส้น เอาไปส่งให้อาลักษณ์ สำหรับพันพระสุพรรณบัฏ ให้เอาเข้าไปส่ง ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ณ วันเดือน ๙ แรม ๗ ค่ำ เพลาเช้า)๑๘
อนึ่งให้ชาวพระคลังวิเสทไปเบิกทองคำ เงิน ต่อชาวพระคลังมหาสมบัติ ส่งพราหมณ ณ โรงพิธี
ทองคำใส่หน้ากุณฑ์ ๒ สลึง ๑ เฟื้อง
เงินตราทักขิณาบูชา ๑ ตำลึง ๒ บาท เงินตราใส่หม้อน้ำ ๑ บาท ๑ เฟื้อง (รวม) ๑ ตำลึง ๓ บาท ๑ เฟื้อง
แหวนปรวิดรูปนาค๑๙ สำหรับพิธีวง ๑
พระกลศเงินสำหรับตั้งน้ำพิธีใบ ๑
แล้วให้จ่ายผ้าขาว นุ่งห่มเสื้อสำหรับอาจารย์สำรับ ๑ ผ้าขาวยาว ๑๒ ศอกคืบ พันหม้อน้ำกุณฑ์ ๑ ผืน ผ้าขาวยาว ๕ ศอกคืบ กว้าง ๔ คืบ สำหรับโตรทวาร๒๐ ๔ ผืน ผ้าขาวรองนพวัก๒๑ ๑ ผืน ผ้าขาวรองเบญจคัพย์ ๑ ผืน ผ้าขาวรองอวิสูตร๒๒ ๑ ผืน ผ้าขาวรองพระ ๑ ผืน ผ้าขาวเพดานพระ ๑ ผืน ผ้าขาวสำหรับกุณฑ์ ๑ ผืน
ให้เร่งเอาทอง เงิน ผ้าขาว ขึ้นไปส่งให้ชีพราหมณ์ ณ โรงพระราชพิธีแต่ ณ วัน เดือน ๙ แรม ๗ ค่ำ เพลาเช้า
แล้วให้จ่ายผ้าขาวให้โหร รองจารึกพระสุพรรณบัฏ ๓ แขน ๑ ท่อน ให้โหรนุ่งห่มสำรับหนึ่ง ๑ ท่อน ให้เทวสถานท่อนละ ๓ แขน ๗ ท่อน ให้นพเคราะห์๒๓ ข้างที่ ๕ คืบ ๕ แขน ๒ ผืน จ่ายผ้าขาวให้อาลักษณ์ รองจารึกพระนามท่อน ๑ ให้อาลักษณ์นุ่งห่มสำรับหนึ่ง ๒ ผืน
แล้วจ่ายให้แก่โหร ผ้า(สี)ชมพูห้อยเทวสถานท่อนละ ๑ ศอก ๑ คืบ ๗ ท่อน ผ้าปูวงศาลเทวดายาว ๔ ศอก ๒ ท่อน กับผ้านุ่ง ๘ ผืน ผ้าห่ม ๘ ผืน ใส่พานเอาขึ้นไปส่งโหรแล้วให้จ่ายให้ ๔ ตำรวจปูเตียงพระบรมธาตุ ๑ ท่อน ปูเตียงพระไชย ๑ ท่อน ปูเตียงพระห้ามสมุทร ๑ ท่อน (รวม) ๓ ท่อน แล้วให้จ่ายให้สนมพลเรือนปูเตียงสรง ๓ ผืน
อนึ่ง ให้สนมพลเรือนรับพระ.......(ต้นฉบับขาด)......
ณ วันเดือน ๙ แรม ๘,๙,๑๐ ค่ำ เพลาบ่ายวันละสำรับ ให้มีดอกไม้ ธูปเทียน สำหรับเครื่องให้พร้อมแล้วให้ส่งเทียนเล่มละ ๑ บาท ๑๕ เล่ม ๆ ละ ๒ สลึง ๑๕๐ เล่ม เล่มละ ๑ เฟื้อง ๘๑ เล่ม ๆ ละ ๑ เฟื้อง สำหรับบัตรพลี ๓ วัน ๘๑ เล่ม ธูป ๘๐ ดอก สำหรับส่งให้พราหมณ์ ณ โรงพระราชพิธี แล้วให้ส่งให้วิเสทนอกสำหรับ แว่น ๕ สำรับ เล่มละ ๑ บาท ๒ สลึง ๓ ผลัด ๑๓๕ เล่ม สำหรับยอดบายศรีเล่มละ ๑ บาท ๓ เล่ม สำหรับชนวนเล่มละ ๒ สลึง ๓ เล่ม
แล้วให้ส่งให้แก่โหรสำหรับเทวสถานเล่มละ ๒ ตำลึง วันหนึ่ง ๒๘ เล่ม สำหรับสุพรรณบัฏ เล่มละ ๒ บาท ๑ สลึง เทียนทอง ๖ เล่ม เทียนเงิน ๖ เล่ม (รวม) ๑๒ เล่ม สำหรับพระนพเคราะห์ อุณหิศมหาศาล๒๔ เล่มละ ๑ บาท ทั้ง ๓ วัน ๒๓ เล่ม กับธูปใหญ่ ๔๐ ดอก ธูปเล็ก ๒๓๐ ดอก ส่งโหรแต่ ณ วันเดือน ๙ แรม ๘ ค่ำ เพลาบ่าย แล้วให้ฝนน้ำจันทน์ใส่โถให้สนมพลเรือน ๆ ส่งพราหมณ์ ณ โรงพระราชพิธี แต่ ณ วันเดือน ๙ แรม ๘ ค่ำ เพลาบ่ายโถหนึ่ง
อนึ่ง ให้ท่านพนักงานข้างในส่งขันทองถมราชาวดีคู่หนึ่งมีพานรองใส่ข้าวตอก ส่งให้กรมวัง ๆ จะได้ส่งพราหมณ์โปรยข้าวตอก เมื่อเสด็จฯเข้าที่สรง ให้ส่งแต่ ณ วันเดือน ๙ แรม ๑๑ ค่ำ เพลาย่ำรุ่ง และในวันเดือน ๙ แรม ๑๑ ค่ำ เพลาบ่ายโมงบาท พระฤกษ์จะได้ตั้งบายศรีแก้ว บายศรีทอง บายศรีเงิน สมโภชเวียนพระเทียนพระที่นั่งข้างในเพลาหนึ่ง จะเสด็จฯ ให้ทันฤกษ์ด้วย
อนึ่ง ให้วิเสทนอกส่งถั่วเขียว ๒ ทะนาน งาดิบ ๒ ทะนาน กล้วยน้ำ ๖ หวี แตงกวา ๑๐๐ ใบ เครื่องกระยาบวชวันละสำรับ กับเทียนเล่มละ ๑ เฟื้อง สำหรับบัตรพลีวันละ ๒๗ เล่ม ๓ วัน ๘๑ เล่ม ให้เอามาส่งพราหมณ์ ณ โรงพระราชพิธี แต่ ณ วันเดือน ๙ แรม ๘ ค่ำ เพลาบ่าย แล้วแต่งเครื่องหยิบบัตร๒๕ วันละ ๓ สำรับ แต่งกระทงเปล่าวันละ ๑๒๙ ใบ กับ แป้งหอม น้ำมันหอม ยกขึ้นไปส่งโหรแต่ ณ วันเดือน ๙ แรม ๘, ๙, ๑๐ ค่ำ เพลาบ่าย ทั้ง ๓ วัน แล้วให้ แต่งบายศรีตอง ๓ ชั้น ๕ สำรับ ศีรษะสุกร ๕ ศีรษะ ๕ ชั้น ๒ สำรับ ศีรษะสุกร ๒ ศีรษะ กับ แป้งหอม น้ำมันหอม เครื่องบายศรีให้พร้อม ให้ยกมาส่งโหร ณ ทิมดาบชาววัง แต่ ณ วันเดือน ๙ แรม ๘ ค่ำ เพลาเช้า แล้วเอาถั่วเขียววันละกระทงใหญ่ เอางาวันละกระทงใหญ่ เอาข้าวตอก วันละกระทงใหญ่ ส่งโหร ณ วันเดือน ๙ แรม ๘, ๙, ๑๐, ๑๑ ค่ำ เพลาเช้าทั้ง ๔ วัน แล้วให้แต่งบายศรีตอง ๕ ชั้น ๒ สำรับ กับมะพร้าวแก้วใส่พานเงิน ๒ ใบ แป้งหอม น้ำมันหอมเครื่องบายศรี ให้พร้อม เป็นเครื่องบวชยกไปส่งโหรแต่ ณ วันเดือน ๙ แรม ๑๑ ค่ำ เพลาเช้าย่ำฆ้องรุ่งแล้ว ให้แต่งบายศรีแก้ว บายศรีทอง บายศรีเงิน ๒ สำรับ ให้มีข้าวขันเชิงพานรอง ๆ น้ำวัก แว่นเวียนเทียน ๆ ติดแว่นยอดบายศรี มะพร้าวแก้ว แป้งหอม น้ำมันหอม เครื่องบายศรีให้พร้อม เป็นบายศรีดอกไม้ กับเทียนแว่น เล่มละ ๑ บาท ๒ สลึง ๕ สำรับ ๑๓๕ เล่ม เทียนยอดบายศรี เล่มละ ๑ บาท ๓ เล่ม เทียนชนวนเล่มละ ๒ สลึง ๓ เล่ม ให้ยกเข้าไปตั้งในพระราชวัง ณ วันเดือน ๙ แรม ๑๑ ค่ำ เพลาเที่ยง แล้วให้เอาแป้งข้าวโพดสาลี สำหรับโรยพระภัทรบิฐ ให้ส่งให้พราหมณ์ ณ โรงพิธี ณ วันเดือน ๙ แรม ๙ ค่ำ เพลาเช้า
อนึ่ง ให้วิเสทหมากพลูแต่งเภสัชอังคาสตั้งหัวท้ายหนังสือ น้ำชา ยาเสียง ฉันเช้าเพล ส่งให้สังฆการีถวายพระสงฆ์ในพระที่นั่ง ณ วันเดือน ๙ แรม ๘ ค่ำ บ่าย ๕๐ ซอง แรม ๙ ค่ำ เช้า ๕๐ ซอง บ่าย ๕๐ ซอง แรม ๑๐ ค่ำ เช้า ๕๐ ซอง บ่าย ๕๐ ซอง แรม ๑๑ ค่ำ เช้า ๕๐ ซอง แล้วให้แต่งน้ำชุบานใส่โถมีพานรอง ส่งให้สนมพลเรือนถวายพระสงฆ์ ณ วันเดือน ๙ แรม ๘, ๙, ๑๐ ค่ำ เพลาบ่ายวันละ ๕๐ โถ ทั้ง ๓ วัน แล้วให้แต่งเครื่องชา ส่งให้หัวป่าก์พ่อครัวต้มถวายพระสงฆ์ให้พอ แล้วแต่งพลูใบงาม ๙ กลุ่ม แต่งหมากดิบ ๑๕๐ ใบ แต่งหมากสง ๑๕๐ แต่งหมากซีก พลูจีบวันละ ๑๗๐ คำ ส่งพราหมณ์ ณ โรงพระราชพิธี แต่ ณ วันเดือน ๙ แรม ๘ ค่ำ เพลาเช้า
อนึ่งให้วิเสทกลางของคาวของหวานแต่งสำรับถวายพระสงฆ์ ณ วันเดือน ๙ แรม ๙, ๑๐, ๑๑ ค่ำ เพลาเช้า เอก คาววันละ ๕๐ สำรับ หวานวันละ ๕๐ สำรับ ให้มีขนมจีนน้ำยาสำรับข้าวพระด้วย แล้วให้จัดกระจาดถวายพระสงฆ์รูปละกระจาด ๕๐ กระจาด ๆ ละ ๑ บาท แล้ว ให้เบิกข้าวสารต่อกรมนามาหุงถวายพระสงฆ์ ๓ เพลา ข้าว ๑๕ ถัง ใส่กระจาด ๆ ละ ๕ ทะนาน ข้าว ๑๒ ถัง ๑๐ ทะนาน (รวม) ๒๗ ถัง ๑๐ ทะนาน ให้เร่งจัดกระจาด ณ วันเดือน ๙ แรม ๑๐ ค่ำ ให้มหาดไทย ให้กลาโหม ให้พระสัสดี หมายบอกเจ้าพนักงานผู้ซึ่งเกณฑ์ให้ทั่วอย่าให้ขาดแต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งได้เป็นอันขาดทีเดียวตามรับสั่ง
เวร นายจำเนียร
นายแกว่น
คัดจากหมายรับสั่ง ร.๓ จ.ศ. ๑๑๘๖ เลขที่ ๑ สมุดไทยดำ
-
๑. นามเดิมเทศ เป็นพระยาเพชรบุรี ต่อในรัชกาลที่ ๒ เป็นเจ้าพระยาธรรมาฯ จนตลอดรัชกาล ท่านผู้นี้อยู่ในราชินิกุลบางช้าง ฝ่ายสมเด็จพระรูปฯ พระชนนีของสมเด็จพระอมรินทรามาตย์และท่านผู้หญิงของพระยาธรรมาฯ ก็เป็นราชินิกุลในฝ่ายพระชนกของสมเด็จพระอมรินทรามาตย์เช่นกัน ↩
-
๒. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย สวรรคตเมื่อ ๒๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๓๖๗ ↩
-
๓. พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓ ขึ้นเสวยราชสมบัติเมื่อ ๑ สิงหาคม พ.ศ. ๒๓๖๗ ↩
-
๔. สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์ กรมพระราชวังบวรสถานมงคลในรัชกาลที่ ๒ ทิวงคตเมื่อ ๑๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๓๖๐ ↩
-
๕. พระราชโอรสรัชกาลที่ ๑ พระนามเดิมพระองค์เจ้าอรุโณทัย ทรงรับสถาปนาเป็นกรมหมื่นศักดิพลเสพ ใน พ.ศ. ๒๓๕๐ รัชกาลที่ ๒ ทรงกำกับกรมพระกลาโหม (คำนำพระนามดูรายละเอียดในภาคผนวก ๑) ↩
-
๖. กรมพระราชวังบวรฯ ในรัชกาลที่ ๑ ถึงรัชกาลที่ ๕ ทรงใช้พระที่นั่งองค์นี้ในการบำเพ็ญพระราชกุศล และการพระราชพิธีมงคล คล้ายกับพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง พระที่นั่งสุธาสวรรย์องค์นี้ มีนามพ้องกับพระที่นั่งสุธาสวรรย์ (พระที่นั่งสุทไธสวรรย์ปราสาท) ในพระมหาราชวังแต่คงต่างกันที่สร้อยนาม โดยพระที่นั่งสุธาสวรรย์ที่วังหลวงมีนามว่า “พระที่นั่งสุธาสวรรย์ อนันตรัตนาธิบดี ศรีสุธาเทพมงคลพิมาน” ในรัชกาลที่ ๓ กรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพทรงปฏิสังขรณ์พระที่นั่งองค์นี้ขึ้นใหม่ แล้วทรงเปลี่ยนนามเพื่อมิให้พ้องกับพระที่นั่งในวังหลวง “พระที่นั่งพุทธาสวรรย์" ต่อมาใน พ.ศ. ๒๓๙๖ รัชกาลที่ ๔ พระราชทานนามใหม่ว่า “พระที่นั่งพุทไธสวรรย์” ปัจจุบันเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธสิหิงค์ ↩
-
๗. อยู่ในพระบรมมหาราชวังสร้างในรัชกาลที่ ๑ ใช้สำหรับราชการอื่น ๆ ในพระบรมมหาราชวังด้วย ในคราวอุปราชาภิเษกวังหน้ารัชกาลที่ ๒ (คือกรมพระราชวังบวรสถานมงคล) ก็ได้เสด็จเข้ามาประทับแรม ณ โรงละครแห่งนี้แล้วแห่ออกไปจากวังหลวงเพื่อไปทรงบำเพ็ญพระกุศลที่วังหน้าจนได้เฉลิมพระราชมณเฑียรโรงละครนี้อยู่หลังวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เพิ่งมารื้อในรัชกาลที่ ๕ ปรับเป็นสนามหน้าศาลาสหทัยสมาคมราชประเพณีให้ผู้ที่จะรับอุปราชาภิเษกเข้ามาประทับแรมในพระราชวังหลวงนั้นมีเพียงรัชกาลที่ ๒ ครั้งทรงเป็นกรมพระราชวังในรัชกาลที่ ๑ และกรมพระราชวังบวรฯ รัชกาลที่ ๒ และรัชกาลที่ ๓ เท่านั้น แต่วังหน้ารัชกาลที่ ๔ และรัชกาลที่ ๕ มิได้เสด็จเข้ามาประทับแรมแต่อย่างใด ↩
-
๘. คือพระที่นั่งดุสิดาภิรมย์ในพระบรมมหาราชวัง ซึ่งอยู่ทางด้านตะวันตกพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย เป็นที่กรมพระราชวังบวรสถานมงคลเสด็จไปแต่งพระองค์แล้วแห่ไปพระราชวังบวรฯ ระหว่างงานพระราชพิธีอุปราชาภิเษก ↩
-
๙. พระราชโอรสในรัชกาลที่ ๑ เลื่อนกรมในรัชกาลที่ ๓ เป็นกรมหลวงรักษ์รณเรศร์ สิ้นพระชนม์เมื่อ พ.ศ. ๒๓๙๑ (คำนำพระนามดูรายละเอียดในภาคผนวก ๑) ↩
-
๑๐. ทรงหลังคาประเภทหนึ่ง ↩
-
๑๑. เตาสำหรับโหมเพลิงในพิธีพราหมณ์ เป็นเตาทองแดงในเตามีดินและมูลโครอง ฟืนใช้ไม้พุทราและใบไม้หลายชนิดเช่น ใบมะม่วง ใบตะขบ ใบทอง ชุบน้ำผึ้งรวงและน้ำมันดิบ โหมกุณฑ์ ในรัชกาลที่ ๔ พิธีโหมกุณฑ์ให้คงมีแต่ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกเฉลิมพระราชมณเฑียร และพิธีสัมพัจฉรฉินท์ ↩
-
๑๒. คือพระมหาสังวาลนพเก้า แต่ในหมายนี้จะจดตกหล่นไปไม่มีพระมหาสังวาลสร้อยอ่อนกับพระมหาสังวาลพราหมณ์อย่างคราวอุปราชาภิเษกวังหน้ารัชกาลที่ ๒ ↩
-
๑๓. คือแท่งครั้งประทับพระราชลัญจกรมหาอุณาโลม ตั้งแต่รัชกาลที่ ๔ ลงมา ใช้ตั้งหีบพระราชลัญจกร ในพระแท่นมณฑลแทนพระอุณาโลมทำแท่งในงานบรมราชาภิเษกส่วนการอุปราชาภิเษกคงใช้อนุโลมตามกันไป ↩
-
๑๔. คือมงคลที่ทำจากด้ายมงคลสูตร (สายสิญจน์) ใช้สำหรับพระเจ้าแผ่นดิน หรือเจ้านายฝ่ายหน้าฝ่ายใน ทรงสวมพระเศียร ขณะฟังพระสงฆ์สวดพุทธมนต์ในพระราชพิธีสำคัญ เช่น บรมราชาภิเษก อุปราชาภิเษก ในพิธีตรุษ ราชพิธีอาพาธพินาศ พิธีโสกันต์ ฯลฯ ส่วนขุนนาง มงคลที่ใช้สวมศีรษะ เรียกว่า มงคลจักร ↩
-
๑๕. ในต้นฉบับมีเส้นดินสอขาวขีดรอบเป็นเชิงว่าไม่ใช้ ↩
-
๑๖. ทำเป็นรูปเต่าหนักสองสลึงเฟื้อง ซึ่งเป็นประโยชน์รายได้ทางหนึ่งของพราหมณ์ผู้ทำพิธี ↩
-
๑๗. น่าจะหมายถึง “ประวิชรูปนาค" คือ แหวนรูปนาค ↩
-
๑๘. ข้อความในวงเล็บ ในต้นฉบับมีเส้นดินสอขาววงรอบไว้ ↩
-
๑๙. ประวิชรูปนาค คือ แหวนรูปนาค ↩
-
๒๐. ผ้าพาดในโรงพิธีพราหมณ์ คือ การจัดโรงพิธีนั้นมีคร่าวไม้ติดเสาถึงกันทุกเสาตามตำราพราหมณ์เรียกว่า พรหมโองการแล้ว จึงพาดผ้าโตรทวาร ↩
-
๒๑. เป็นเต้าอันหนึ่งซึ่งใช้ในพิธีพราหมณ์ ↩
-
๒๒. อาจเป็นผ้าขาวใช้รองนั่งในพิธีอวิสูตรอัตมสูทธ์ชำระตัวตามแบบพิธีทั้งปวง มีเจิมจันทน์อ่านเวท สอดสังวาลพราหมณ์ ↩
-
๒๓. อาจหมายถึงเทวรูปสำหรับโหรบูชาเทวรูปเทวดานพเคราะห์ หรือพระเต้านพเคราะห์ ↩
-
๒๔. พระนพเคราะห์อุณหิศมหาศาล อาจตรงกับพระภิฆเนศวรหรือเทวรูปเทวดานพเคราะห์ทั้งหมดก็ได้ ↩
-
๒๕. เครื่องใช้ในการเซ่นสรวงสังเวย ↩