คำนำ

ด้วยพระยาพจนปรีชา ได้รับฉันทะจากหม่อมเจ้าทองบรรณาการ ทองแถม มาแจ้งความแก่กรมศิลปากรว่าใคร่จะพิมพ์หนังสือแจกในงานพระราชทานเพลิงศพหม่อมเจ้าหญิงเม้า ทองแถม สักเรื่องหนึ่ง และเจาะจงจะพิมพ์เรื่องปัญจราชาภิเษก เรื่องราชาภิเษกครั้งกรุงศรีอยุธยาและกรุงรัตนโกสินทร ทั้งขอให้พิมพ์ตามต้นฉะบับโรงพิมพ์หลวง ซึ่งได้พิมพ์เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๑๔ นั้นด้วย

กรมศิลปากรจึงได้จัดพิมพ์ถวายตามประสงค์ อนึ่งพระยาพจนปรีชารับจะเรียงประวัติหม่อมเจ้าหญิงเม้า ทองแถม กับชี้แจงความเห็นในหนังสือเรื่องนี้ ส่งมาให้พิมพ์ไว้ที่ต้นสมุดเล่มนี้ด้วย แต่น่าเสียดายที่พอพระยาพจนปรีชาเรียงประวัติหม่อมเจ้าหญิงเม้าเสร็จแล้ว และเริ่มเรียงคำชี้แจงยังไม่ทันตลอด ก็พอมีอาการป่วยด้วยโรคเก่ากำเริบ และได้ถึงอนิจกรรมเมื่อวันที่ ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๗๙ นี้เอง กรมศิลปากรรู้สึกเศร้าสลดและเสียใจเป็นอย่างยิ่ง. ที่พระยาพจนปรีชาผู้เชี่ยวชาญในทางอักษรศาสตร์ทางกวี และรู้ขนบประเพณีของไทยเป็นอย่างดีด้วยผู้หนึ่ง ได้มาถึงอนิจกรรมโดยปัจจุบันทันด่วน เพราะฉะนั้นกรมศิลปากรจึงได้พิมพ์ประวัติหม่อมเจ้าหญิงเม้า และคำชี้แจงเท่าที่พระยาพจนปรีชาได้แต่งค้างไว้ต่อไปนี้

กรมศิลปากรขออนุโมทนากุศลบุญราษี ที่เจ้าภาพได้ทรงบำเพ็ญเป็นมาตุปัฏฐานธรรม กับทั้งได้พิมพ์หนังสือเรื่องนี้ให้แพร่หลาย นับว่าเป็นวิทยาทานอันจะเกื้อกูลแก่การศึกษาได้สถานหนึ่ง ขอกุศลนี้จงเป็นปัตติทานมัย อำนวยวิบูลยผลแด่หม่อมเจ้าหญิงเม้า ทองแถม ตามควรแก่คติวิสัยนั้น ๆ เทอญ

กรมศิลปากร

วันที่ ๑๘ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๗๙