๓
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ ในพจนศาสน์ว่า | ปรินายกานาม |
| เดโชวโรราม | วรฤทธิเรืองไชย ฯ |
| ๏ ถึงแสนพระยาหนาน | กรท่านคยดใด |
| โดยด้วยณราไซร้ | และนิวัตสลัดหนี ฯ |
| ๏ คลาไคลบได้เว้า | คณะเราณมนตรี |
| ล่าล่วงพหลลึ | ฤจะคิดประการใด ฯ |
| ๏ ฤๅว่าบขึ้นเขต | นคเรศพระทรงไชย |
| ฤๅว่าจะแข็งไว้ | กรแจ้งแถลงเรา ฯ |
| ๏ เราไซร้ก็จักขับ | พลสัประยุทธ์เอา |
| หักหาญประการเข้า | นคราชธานี ฯ |
| ๏ กุมสณทั้งหลาย | และถวายพระจักตรี |
| ให้สิ้นณบุรี | นคเรศประเทศลาว ฯ |
| ๏ เสร็จสิ้นรบิลศาส์น | ชนการชเวด้าว |
| ดลเขตณแสนท้าว | ชนะทรงลิขิตไข ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| ๑๖๏ ฝ่ายเจ้าแสนหลวงแจ้งใน | |
| ศาสน์เดโชไชย | จึงถ้อยลิขิตสนองสาร ฯ |
| ๏ ตูเราตอบรศพจน์มาน | |
| ถึงท่านผู้ชาญ | นายกสยามทวยไท ฯ |
| ๏ เมื่อท่านยกโยธาไคล | |
| ต้านต่อชิงไชย | อังวะธิราชธานี ฯ |
| ๏ เราหมายจะได้บุรี | |
| จึงยกโยธี | ไปช่วยต่อต้านชิงชัย ฯ |
| ๏ หวังว่าเปนข้าท้าวไทย | |
| สยามกุรุงไกร | ที่พึ่งพำนักแห่งเผือ ฯ |
| ๏ นี้ท่านบได้กลับเมื้อ | |
| เราชาวเขตเหนือ | เคยขึ้นอังวะบุรี ฯ |
| ๏ เราแกลนอิศราบดี | |
| ภูกามธานี | กระทำประหารโทษตน ฯ |
| ๏ แม้ว่าอังวะยกพล | |
| ลงมาประจญ | เบียดเบียนย่ำยีบีฑา ฯ |
| ๏ ตัวท่านจะรับเปนภาร์ | |
| ธุระแห่งรา | นั่นและจะขึ้นทวยไท ฯ |
| ๏ แม้ว่าช่วยเราบได้ | |
| บขึ้นกรุงไกร | สยามประเทศธานี ฯ |
| ๏ จักขึ้นอังวะบุรี | |
| ด้วยว่าเปนที่ | พำนักที่พึ่งก่อนมา ฯ |
| ๏ เสร็จสิ้นรบิลสารา | |
| ทรงให้ชนคลา | สู่ที่ค่ายล้อมทัพไท ฯ |
| ๏ ชนักลาวไต่เต้าเร็วไว | |
| ดลถึงค่ายใหญ่ | ยื่นให้แก่นายโยธี ฯ |
| ๏ แล้วกลับนิวัติจรลี | |
| สู่เวียงบุรี | แจ้งกิจเสร็จสิ้นยุบล ฯ |
| ๏ บัดนั้นทั้งสองจอมพล | |
| เดโชฤทธิรณ | พระยากำแพงศักดา ฯ |
| ๏ ทราบสิ้นรบิลสารา | |
| รู้ในปัญญา | พระยาแสนหลวงแข็งเมือง ฯ |
| ๏ จะยุทธ์ด้วยเราผู้เรือง | |
| ทำให้แค้นเคือง | ชนชาวประเทศนคร ฯ |
| ๏ จึงเตรียมโยธานิกร | |
| สองหมื่นราญรอน | เคยต่อเคยต้านชิงชัย ฯ |
| ๏ ครั้นเวลาสิ้นแสงไถง | |
| ยกโยธาไคล | เข้าใกล้ริมเชิงปราการ ฯ |
| ๏ โห่ร้องกึกก้องสท้าน | |
| เสทื้อนดินดาน | ไหวหวั่นสนั่นธรณี ฯ |
| ๏ เร่งขับพหลโยธิ | |
| ปีนขึ้นน่าที่ | บ้างฟันบ้างฟาดศาสตรา ฯ |
| ๏ บ้างยิงหน้าไม้ปืนยา | |
| พวกบนประการ์ | บ้างต่อบ้างต้านอลวน ฯ |
| ๏ บ้างแทงบ้างรับสับสน | |
| ต่างทานต่างทน | บย่นบย่อต่อกร ฯ |
| ๏ บ้างพุ่งแหลนหลาวโตมร | |
| บหยุดบหย่อน | จนรุ่งตลอดราตรี ฯ |
| ๏ ทวยไทบได้ธานี | |
| เดโชฤทธี | ก็ล่าพหลนิกร ฯ |
| ๏ เข้าพักในค่ายหยุดหย่อน | |
| ภุญชะเน่งนอน | พักผ่อนพหลโยธา ฯ |
| ๏ ครั้นแล้วก็ยกไคลคลา | |
| ตั้งรบประดา | ต่างฟันต่างฆ่านองเนือง ฯ |
| ๏ โยธาทวยไทตายเปลือง | |
| ด้วยพลชาวเมือง | ประหัดประหารลาญชนม์ ฯ |
| ๏ อาหารกันดานขัดสน | |
| กำลังไพร่พล | ก็ทดก็ถอยน้อยไป ฯ |
| ๏ จะหักเอาเวียงบได้ | |
| พลเมืองต้านไว้ | ทุกด้านน่าที่กวดขัน |
| ๏ แต่ตั้งรบราฆ่าฟัน | |
| ล่วงได้สิบวัน | บได้เชียงใหม่บุรี ฯ |
| ๏ ทั้งสองนายกฤทธี | |
| ปฤกษาคดี | นายทัพนายกองพร้อมเพรียง ฯ |
| ๏ แต่เราทั้งหลายตีเวียง | |
| ชาวเมืองบเอียง | บได้ประมาทชิงชัย ฯ |
| ๏ ครั้นเราจะตั้งยุทธ์ไป | |
| โยธาพลไพร่ | ก็ย่อก็หย่อนอ่อนลง ฯ |
| ๏ บอบซ้ำแต่ครั้งณรงค์ | |
| อังวะปลดปลง | ชนม์ชีพมลายหลายพัน ฯ |
| ๏ เสบียงก็น้อยถอยสั้น | |
| ฝืดเคืองนักคร้น | เห็นว่าไป่ได้บุรี ฯ |
| ๏ อย่าเลยจ้กแต่งสารศรี | |
| ถวายพระจักตรี | ให้ทราบพระราชหฤทัย ฯ |
| ๏ แล้วเราจึงคิดกลไก | |
| เผาเมืองเชียงใหม่ | ให้สิ้นเสียทั้งภารา ฯ |
| ๏ แล้วจึงยกพลโยธา | |
| เลิกทัพไคลคลา | เหนว่าห่อนเสียท่วงที ฯ |
| ๏ ถึงว่าบได้ธานี | |
| เผาให้ป่นปี้ | ให้คงแต่เปลือกเมืองมูล ฯ |
| ๏ ปฤกษาเสร็จสิ้นจำนูล | |
| ลิขิตศาสน์ทูล | นเรศธิเบศท้าวไท ฯ |
| ๏ เสร็จแล้วชนม้าคลาไคล | |
| สองพระยาเกรียงไกร | ก็เร่งตระเตรียมโยธา ฯ |
| ๏ คชอัศวนรา | |
| บอบทุพลพา | รีบเร่งล่าล่องก่อนไคล ฯ |
| ๏ ล่วงได้สามเวรแล้วไซร้ | |
| เดโชเรืองไชย | ก็สั่งพหลโยธา ฯ |
| ๏ ทำลูกธนูเพลิงมา | |
| พันหนึ่งบช้า | ก็เสร็จสำเร็จโดยไว ฯ |
| ๏ ครั้นประถมยามล่วงไป | |
| นายกทวยไทย | ก็เคลื่อนพหลโยธา ฯ |
| ๏ โอบอ้อมล้อมเปนปีกกา | |
| เข้าตีประดา | ทุกด้านน่าที่มีฉาว |
| ๏ เสียงพลโยธาเกรียวกราว | |
| ฝ่ายข้างพวกลาว | คอยรับคอยรองป้องกัน ฯ |
| ๏ โยธาทวยไทยแขงขัน | |
| ยิงปืนสนั่น | คะคึกคะครื้นธรณี ฯ |
| ๏ ปล่อยเพลิงอังแพลมทันที | |
| เข้าในบุรี | ทุกด้านที่ล้อมพร้อมกัน ฯ |
| ๏ ตกต้องหลังคาเรือนนั้น | |
| ธุมาเปิดควัน | อัคคีก็โชติเพลิงโพลง ฯ |
| ๏ ไม้ไล่แตกดังผางโผง | |
| ทุกบ้านทุกโรง | โชติช่วงสว่างเวหา ฯ |
| ๏ ติดเนื่องโพลงพลามลามมา | |
| ทั่วทั้งภารา | ชาวเวียงก็ตื่นอลวน ฯ |
| ๏ ต่างๆวิ่งแล่นสับสน | |
| บ้างรื้อบ้างขน | เข้าของอึงอื้อวุ่นวาย ฯ |
| ๏ อุ้มลูกจูงกันแหล่หลาย | |
| ร้องไห้ฟูมฟาย | พิลาบอักอ่วนอักแอ ฯ |
| ๏ ลูกเล็กเด็กน้อยเซ็งแซ่ | |
| พลัดพ่อพลัดแม่ | กำสรวญครวญคร่ำร่ำหา ฯ |
| ๏ ฝ่ายพวกน่าที่ปราการ์ | |
| รบรับต้านหน้า | ต่างแกล้วต่างกล้าแข็งแรง ฯ |
| ๏ กลอกกลับสัปประยุทธ์เข้มแขง | |
| แลเห็นเพลิงแดง | สว่างทั่วทั้งภารา ฯ |
| ๏ ต่างๆเสียใจนักหนา | |
| บ้างลงปราการ์ | จะไปเคหาแห่งตน ฯ |
| ๏ บ้างละน่าที่ลลานลน | |
| นายกองต้อนพล | บให้ไปคลาดคลาไคล ฯ |
| ๏ เข้าของเสียหายยกไว้ | |
| อย่าให้เวียงไชย | เสียแก่อริณไพรี ฯ |
| ๏ ช่วยกันต้อนพลโยธี | |
| รบอยู่น่าที่ | คอยรับคอยรองป้องกัน ฯ |
| ๏ ฝ่ายพวกพลไทยไม่พรั่น | |
| ต่อยุทธ์พัลวัน | กลุ้มรุมปีนขึ้นปราการ์ ฯ |
| ๏ ชาวเมืองแทงตกลงมา | |
| บเข้ากายา | ตั้งหน้ารอญรันฟันฟอน ฯ |
| ๏ เหนื่อยหอบบอบช้ำเต็มอ่อน | |
| บได้นคร | นายกให้ถอยพลคลา ฯ |
| ๏ เข้าค่ายผ่อนพักกายา | |
| ล่วงสองยามมา | ก็ยกโยธาคลาไคล ฯ |
| ๏ ตามมารควิถีแนวไพร | |
| รุ่งแสงอุไทย | ก็ลุเมืองเถินบุรี ฯ |
| ๏ หยุดหย่อนผ่อนพักโยธี | |
| ลิขิตสารศรี | ใบบอกถวายท้าวไทย ฯ |
| ๏ จึงให้ชวม้าคลาไคล | |
| ไต่เต้าเร็วไว | โดยตามวิถีมรรคา ฯ |
| ๏ แล้วจึงรีบยกโยธา | |
| ลุถึงภารา | นามกำแพงเพ็ชร์บุรี ฯ |
| ๏ พร้อมทัพพวกพลโยธี | |
| คอยท้องตรามี | นเรศธิเบศท้าวไทย ฯ |
๏ สุรางคณางค์ ๚
| ๒๘๏ กัษนั้นเวียงลาว | |
| ประเทศไทยท้าว | แสนหลวงเชียงใหม่ |
| ทวยไทยเผาเมือง | ขุ่นเคืองวุ่นไป |
| ทั่วทั้งเวียงไชย | ประเทศธานี ฯ |
| ๏ ต่างๆไห้ร่ำ | |
| อุระฟกช้ำ | ปิ่มจะเปนผี |
| เข้าของทั้งหลาย | ฉิบหายมูลมี |
| ยินแต่โสกี | อึงมีร่ำไร ฯ |
| ๏ เมื่อทัพไทยล่า | |
| บได้นำพา | ยกติดตามไป |
| ด้วยว่าสลวน | สับสนดับไฟ |
| ง่วงเหงาเศร้าใจ | บไต่ตามมา ฯ |
| ๏ ฝ่ายชนพาชี | |
| เร่งรีบจรลี | ไต่เต้ามรรคา |
| ลุถึงนคร | รีบร้อนไคลคลา |
| ส่งเวรสารา | ยื่นให้ทันใด ฯ |
| ๏ ฝ่ายท่านเสนี | |
| แจ้งในคดี | ขึ้นเฝ้าทรงไชย |
| กราบทูลรบิล | จนสิ้นความใน |
| ให้แจ้งพระไทย | สิ้นทุกประการ ฯ |
๏ วสันตดิลกฉันท ๚
| ๑๔๏ ฝ่ายองค์ธิเบศวิศณุกฤษณ์ | วรฤทธิ์มหาสาร |
| ทราบสิ้นยุบลพลทหาร | พยุห์ทัพณรงค์รณ ฯ |
| ๏ จึงมีพระราชวรประสิทธิ์ | นุประกิจประการกล |
| โปรดให้นิวัตพลพหล | นคราชกุรุงไกร ฯ |
| ๏ จึงสั่งบดีสุรมหา | นรราชทันใด |
| ให้เร่งลิขิตวจนุไข | ศุภศาสน์สนองศาสน์ ฯ |
| ๏ มนตรีสดับมธุรรศ | วรพจน์วโรงการ |
| รับราชประภาษบรมผ่าน | ณภิภพธานี ฯ |
| ๏ รจน์ศุภศาสนวรา | นุประการะถ้วนถี่ |
| โดยในประภาษนฤบดี | ธิบดินทร์ธบัญชา ฯ |
| ๏ เสร็จสิ้นรบิลวจนศัพท์ | ชนรับชเวคลา |
| ไต่เต้าวิถีจรบช้า | จรดลณทัพพลัน ฯ |
| ๏ ยื่นให้กะนายกพหล | อนุสนธิ์พระทรงธรรม์ |
| โปรดให้พหลพยุหขัน- | ธนิวัตพระบุรี ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| ๑๖๏ บัดนั้นนายกโยธี | |
| รับเอาศาส์นศรี | ธิเบศนเรศจอมไตร ฯ |
| ๏ จึงผินผันภักตร์น้อมไป | |
| บังคมท้าวไทย | บรมบาทธิราชจักตรี ฯ |
| ๏ แล้วฉีกผนึกศาสน์ศรี | |
| พจน์วากย์วาจี | ตามในราชศาสน์สารา ฯ |
| ๏ ศาสน์องค์อิศราชราชา | |
| ถึงท่านโกษา | นายกอธิบดี ฯ |
| ๏ จงท่านนิวัตโยธี | |
| โดยในศาสน์ศรี | เผือโปรดให้ท่านรีบมา ฯ |
| ๏ ด้วยเปนเทศกาลฝนฟ้า | |
| พหลโยธา | ทุพลภาพป่วยตาย ฯ |
| ๏ อดยากอาหารมากมาย | |
| สูเจ้าทั้งหลาย | รีบเร่งคอยคุมโยธา ฯ |
| ๏ เลิกทัพกลับเข้าภารา | |
| โดยเผือบัญชา | ให้เสร็จสิ้นทุกประการ ฯ |
| ๏ ครั้นสิ้นรบิลในสาร | |
| นายกผู้ชาญ | ชื่นชมโสมนัศปรีดา ฯ |
| ๏ เร่งรีบควบคุมโยธา | |
| เสร็จแล้วบช้า | ก็เลิกพหลโยธี ฯ |
| ๏ ไต่เต้าโดยมารควิถี | |
| ล่วงลุธานี | ชวนกันขึ้นเฝ้าท้าวไทย ฯ |
| ๏ ทูลแถลงแจ้งเล่ห์กลใน | |
| การยุทธ์ชิงชัย | ให้ทรงทราบทุกประการ ฯ |
| ๏ แล้วถวายคชแสะสาร | |
| ชนชเลยม่าน | วัตถุทั้งหลายนาๆ ฯ |
| ๏ ทรงฟังเปรมกระมลปรา | |
| โมทย์ในวิญญา | พระภักตร์เธอเพ็ญ๑ผ่องใส ฯ |
| ๏ สรรเสริญโกษาเกรียงไกร | |
| สมควรเปนใหญ่ | นายกปราบหมู่ไพรี ฯ |
| ๏ พระราชทานศฤงฆารมากมี | |
| ทั่วทั้งโยธี | นายทัพนายกองครบครัน ฯ |
| ๏ ครั้นเสร็จพระเสดจผายผัน | |
| สู่มณเฑียรพลัน | สถิตย์ที่สถานไท ฯ |
| ๏ เสวกนิวัตคลาไคล | |
| สถานตนๆไป | สู่ที่สถิตย์ก่อนกาล ฯ |
๏ สุรางคณางค์ ๚
| ๒๘๏ กัษนั้นฝ่ายเจ้าเมือง | |
| นครสวรรค์แจ้งเรื่อง | ข่าวคชสาร |
| ลิขิตใบบอก | กองนอกทวยหาญ |
| ได้คชาชาญ | เผือกผู้สำคัญ ฯ |
| ๏ สูงสี่สอกเศษ | |
| งามล้ำไอยเรศ | อรเอี่ยมผิวพรรณ |
| สรรพางค์พร้อมูล | บริบูรณ์สิ่งสรรพ์ |
| คล้องได้เขตขันธ์ | สวรรค์บุรี ฯ |
| ๏ ขอท่านเสนา | |
| นำเอาสารา | ทำนูลจักตรี |
| โดยลิขิตใน | บอกไว้ถ้วนถี่ |
| ให้ทราบธุลี | บงกชท้าวไทย ฯ |
| ๏ ลิขิตบอกแล้ว | |
| ให้ชนคลาดแคล้ว | ลงนาวาไคล |
| ชนมารคมรรคา | โดยชลาไลย |
| บันลุกรุงไกร | นครธานี ฯ |
| ๏ จึงนำใบบอก | |
| ทรง๒เวรข้างนอก | ยื่นให้มนตรี |
| ท่านจงทำนูล | ตามมูลคดี |
| โดยในบอกนี้ | สิ้นทุกประการ ฯ |
| ๏ ฝ่ายท่านเสนี | |
| ทราบในคดี | ขึ้นเฝ้าภูบาล |
| ถวายบอกคชา | ส่งมาบนาน |
| ขอพระภูบาล | จงทราบกิจจา ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ ปางองค์พระจักกฤษ | ะณฤทธิราชา |
| ทราบเหตุณคชา | ธเสวตวิเศษศรี ฯ |
| ๏ ทรงโสมนัศชื่น | สรรื่นธปรีดี |
| จึงองค์พระจักตรี | มธุรศบัญชา ฯ |
| ๏ สั่งแก่ณมนตรี | ธิบดีกระษัตรา๓ |
| จัดแห่กระบวนคลา | ชลมารควิถีธาร ฯ |
| ๏ พร้อมด้วยณเสนี | ธิบดีและทวยหาญ |
| กรมพวกคชาชาญ | จรรับเสวตร์ดล ฯ |
| ๏ มนตรีธสั่งการ | ชวชาญก็เร่งพล |
| จัดแห่กระบวนซล | พยุห์สรรพโยธี ฯ |
| ๏ พร้อมพรั่งนิกายกร | ธก็ผ่อนนุนาวี |
| โดยแนวนทีลี | ชลมารคมรรคา ฯ |
| ๏ ดลถึงนครเขต | ลุประเทศคชาคลา |
| นำสูณพ่วงพา | หนะที่สถิตย์ธาร ฯ |
| ๏ ส่ำแห่ โห้ร้อง | สุรก้องชลาลาน |
| เคลื่อนพ่วงคชาชาญ | จรจากประเทศไคล ฯ |
| ๏ พิณพาทย์และดนตรี | ก็สะนี่สนั่นไป |
| คฤกคร่ำชลาไลย | ก็อุโฆษคะครื้นเครง ฯ |
| ๏ สังข์แตรก็แซ่ซ้อง | เสนาะก้องประโคมเพลง |
| ปี่สุก็บันเลง | สุระเรื่อยฉะเฉื่อยหวาน ฯ |
| ๏ ชาวเมืองก็เนืองแน่น | ชวแล่นละลนลาน |
| ทอดทัศนาสาร | ดลท่าชลาไลย ฯ |
| ๏ ชมโพธิสมภาร | นฤบาลธิเบศไทย |
| นาๆนครใด | บมิเทียบจะเปรียบปาน ฯ |
| ๏ แซ่ศัพทสำเนียง | สุระเสียงฉะฉาวฉาน |
| ในท้องนทีธาร | ลุนครกุรุงไกร ฯ |
| ๏ ทอดเทียบประทับที่ | จรลีณทันใด |
| ส่ำแห่ก็นำไคล | จรเร่งพิธีการ ฯ |
๏ สัททุลวิกกีฬิตฉันท ๚
| ๑๙๏ กันนั้นพราหมณ์ปุโรหิตาจริยจารย์ | อ่านมนต์พิธีสาร พิเศษ ฯ |
| ๏ โสรจสรงคชวิลัยและล้ำอภิเสวตร์ | แล้วอวยพิไสยเวท ประเสริฐ ฯ |
| ๏ ขอให้สุขสวัสดิ์พิพัฒน์อุดมเลิศ | ทุกข์ภัยบห่อนเกิด พะพาล ฯ |
| ๏ ให้พ่อเนาวเจริญวสันตชนมาน | โรคาบมาราญ ขจัด ฯ |
| ๏ จงมีจิตต์วรแผ้วสโมสรมนัศ | ตามคำนุศาสน์วัจน์ สั่งสอน ฯ |
| ๏ ขอเชิญเทพยทุกคณาคณนิกร | อำรุงณกุญชร คชา ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| ๑๖๏ ครั้นเสร็จสรงแล้วบช้า | |
| สมโภชไอยรา | สังข์แตรแซ่เสียงบันเลง ฯ |
| ๏ พิณพาทย์ฆ้องกลองครื้นเครง | |
| โขนหุ่นงิ้วเพลง | อีกทั้งละครมอญลำ ฯ |
| ๏ โมงครุ่มเทพทองร้องลำ | |
| หนังจับระบำ | เครื่องเล่นต่างต่างนานา ฯ |
| ๏ สมโภชเสวตร์คชา | |
| ครบเจ็ดทิวา | ประทับสู่ที่โรงใน ฯ |
| ๏ จึงจอมธิเบศกรุงไกร | |
| ประสาทนามให้ | แก่คชเสวตร์สมยา ฯ |
| ๏ ให้นามตามเนื่องแนวมา | |
| ชื่อเจ้าพระยา | บรมคเชนทรฉัตร์ทันต์ ฯ |
| ๏ พร้อมเครื่องอาภรณ์สุวรรณ | |
| อลังการมหันต์ | ขจิตรรัตนมณี ฯ |
| ๏ สำหรับประดับกายี | |
| พระยาดำรี | เสวตร์คชสารบวร ฯ |
| ๏ ประทานขุนหมื่นนิกร | |
| บำรุงกุญชร | คร่าวเลี้ยงผดุงรักษา ฯ |
| ๏ ตั้งให้ผู้คล้องไอยรา | |
| ขุนหมื่นอาษา | กองนอกบอกช้างสำคัญ ฯ |
| ๏ เงินตราเสื้อผ้ารางวัล | |
| แต่ผู้คล้องนั้น | ให้ครบถ้วนทั่วทุกนาย ฯ |
| ๏ ตราภูมิคุ้มห้ามทั้งหลาย | |
| ประทานมากมาย | โปรดให้นิวัตแห่งตน ฯ |
| ๏ ทำมาหากินขวายขวน | |
| เลี้ยงบุตรสกนธ์ | โดยที่สถิตย์ก่อนมา ฯ |
| ๏ ฝ่ายผู้บำรุงรักษา | |
| เจ้าพระยาคชา | ค่อยฝึกค่อยสอนผ่อนปรน ฯ |
| ๏ ให้รู้ภาษานรชน | |
| โดยสั่งยุบล | กิจรบอบที่ชอบนานา ฯ |
| ๏ แม้ใครต้องราชอาญา | |
| พระจอมนรา | ธิเบศนเรศท้าวไทย ฯ |
| ๏ บมีผู้หนึ่งผู้ใด | |
| ทูลขอจอมไตร | ให้พ้นซึ่งราชอาญา ฯ |
| ๏ จึงรจน์ลิขิตสารา | |
| บนเจ้าพระยา | บรมคเชนทร์ฉัตร์ทันต์ ฯ |
| ๏ ว่าให้วัตถุสิ่งนั้น | |
| รับเอาสารพลัน | คอยถวายจอมเจ้าจักตรี ฯ |
| ๏ ฝ่ายองค์พระทรงธรณี | |
| เสดจเยื้อนดำรี | ถึงพระยาเสวตร์คชา ฯ |
| ๏ จึงเจ้าพระยาไอยรา | |
| งวงจับสารตรา | จบแล้วถวายท้าวไทย ฯ |
| ๏ พระองค์ทรงรับเร็วไว | |
| วรวากย์คำใน | ศาสน์ศรีแจ้งสิ้นเสร็จสรรพ์ ฯ |
| ๏ จึงพระราชทานโทษผู้นั้น | |
| ให้แก่ฉัตร์ทันต์ | เจ้าพระยาเสวตร์คชสาร ฯ |
| ๏ นักโทษออกได้บนาน | |
| จึงให้บนบาน | วัตถุทั้งหลายโดยพลัน ฯ |
| ๏ แก่เจ้าพระยาสารนั้น | |
| เสร็จสิ้นครบครัน | โดยในลิขิตบนบาน ฯ |
| ๏ จำเดิมแต่นั้นบนาน | |
| แม้ข้าราชการ | ผู้ใดต้องโทษอาญา ฯ |
| ๏ จึงรจน์ลิขิตสารา | |
| บนแก่คชา | ตามว่าก่อนกี้เบื้องบรรพ์ ฯ |
| ๏ ไอยราก็ทำเช่นนั้น | |
| ถวายพระทรงธรรม์ | เธอก็โปรดประทานทุกคราว ฯ |
| ๏ พระกฤษฎานุภาพยืนยาว | |
| แผ่ผ่านทั่วด้าว | ต่างต่างประเทศนานา ฯ |
| ๏ ด้วยท้าวมีพระคชา | |
| พลายพังเปนพา | หนะธิเบศจอมไตร ฯ |
| ๏ นวลลอองเสวตร์ผ่องศรีใส | |
| นานากรุงใด | จะเปรียบจะเทียมห่อนมี ฯ |
| ๏ ทุกหมู่อริณไพรี | |
| บได้ย่ำยี | ด้วยแกลนพระเดชเดชา ฯ |
| ๏ กัษนั้นธิบดีโกษา | |
| อุบัติโรคา | กระทำพิบัติเบียดเบียน ฯ |
| ๏ จักให้ชีวิตจากเจียน | |
| อันตังคลื่นเหียน | วาโยกระทบสุมนา ฯ |
| ๏ สับส่ายกระหายเวทนา | |
| รุมรึงโรคา | บหวั่นบไหวสกนธ์ ฯ |
| ๏ จึงจอมนเรศมณฑล | |
| ทรงทราบนุสนธิ์ | ดำรัสให้แพทย์เยียวยา ฯ |
| ๏ รักษาเจ้าพระยาโกษา | |
| บคลายโรคา | โรคนั้นกำเริบหนักลง ฯ |
| ๏ กระทำชีพิตปลดปลง | |
| บได้คืนคง | ชีวาพินาศลายลาญ ฯ |
| ๏ นักงานทำนลภูบาล | |
| โกษาผู้ชาญ | ถึงแก่อาสัญลาญชนม์ ฯ |
| ๏ ท้าวทราบแดดาลกระมล | |
| ฤทัยทุกข์ทน | ชลเนตร์คร่าวเนตร์ซ้ายขวา ฯ |
| ๏ บอาจอดกลั้นชลนา | |
| กรรแสงโหยหา | อักอ่วนพิลาบสงสาร ฯ |
| ๏ ด้วยว่าโกษาผู้ชาญ | |
| เปนบุตร์นงคราญ | พระนมธิราชราชา ฯ |
| ๏ ได้ร่วมพระถันธารา | |
| กับองค์ผ่านหล้า | จอมภพธิราชกรุงไกร ฯ |
| ๏ เธอจึงดับโศกสร่างใน | |
| พระหฤทัย | ให้ทุกข์บันเทาเสื่อมหาย ฯ |
| ๏ จึงมีพจนารถภิปราย | |
| สั่งเสนานาย | เร่งรัดจัดแจงตระการ ฯ |
| ๏ ทำเมรุมาศตระการ | |
| บรรเจิดอุฬาร | ศพเจ้าพระยาโกษา ฯ |
| ๏ เสนารับราชบัญชา | |
| เร่งรีบไคลคลา | กระทำเมรุมาศเร็วไว ฯ |
| ๏ กะเกณฑ์เครื่องตั้งตรอดไตร | |
| ดอกไม้กลไฟ | การเล่นเต้นรำมากมูล ฯ |
| ๏ จึงทูลสมเดจนเรนทร์สูร | |
| เสร็จแล้วบริบูรณ์ | โดยพระบัญชาจอมไตร ฯ |
| ๏ ป่างองค์ธิเบศเรืองไชย ฯ | |
| จึงเสด็จคลาไคล | สู่เมรุมาศโดยพลัน ฯ |
| ๏ ถวายไทยทานสงฆ์นั้น | |
| เสร็จทั้งสามวัน | ก็พระราชทานอัคคี ฯ |
| ๏ รุ่งโรจน์โชตนาแสงศรี | |
| เสร็จแล้วภูมี | เสด็จกลับนิเวศวังสถาน ฯ |
๏ วสันตดิลกฉันท ๚
| ๑๔๏ กัษนั้นนรินทรกษัตริย์ | วรขัติยไชยชาญ |
| เนาว์เหนือพระรัตนพิมาน | วรอาศนรำไพ ฯ |
| ๏ พร้อมเสวกาคณทหาร | ก็ขนานสพรั่งไป |
| เฝ้าบาทพระจอมวรไผท | สุรถ้อยสดับสาร ฯ |
| ๏ จึงเปล่งพระสุรสิหนาท | ธประภาษวโรงการ |
| ปฤกษาพระยาคณหาร | วรเสวกากร ฯ |
| ๏ แสนหลวงพระยานครนี้ | ทรภีณแต่ก่อน |
| ลวงเล่ห์คยดกลและหลอน | กรหลอกและลวงเรา ฯ |
| ๏ ลิ้นล่ายประจบกรประแจง | และก็แข่งนครเอา |
| โดยเลศและลอบจรนุเข้า | ปะทะยุทธ์พหลพล ฯ |
| /*75 */๏ ตูคิดจะยกพหลรุท | กรยุทธ์ณรงค์รณ |
| บำราบพระยานครยล | อริราชมลายลาญ ฯ |
| ๏ ปวงสูจะเห็นผิวไฉน | กรไขณคำขาน ฯ |
| ให้แจ้งประจักษ์กระมลญาณ | กรชางฤทัยรา ฯ |
| ๏ ฟังพจนารถบรมวงศ์ | อภิพงศ์ธบัญชา |
| ส่ำเสวกาคณพระยา | ธประณตประนมทูล ฯ |
| ๏ พรรคข้อยก็ยลดุจพระองค์ | หริพงศ์นเรนทร์สูร |
| ควรที่จะก่อยุทธนประยูร | รยะยาตร์ณรงค์รณ ฯ |
| ๏ ทรงฟังภเณจรจะนูล | มหิสูรนราชน |
| ตรัสสั่งบดีสุรพหล | มหิพลธเกรียงไกร ฯ |
| ๏ สูเร่งตระเตรียมพลทหาร | อภิสารทหารไชย |
| สักสี่ณหุตณพลไทย | ทวีสัตดำรี ฯ |
| ๏ อิกจัตตุรัฐถิหยชาติ | อุสุนาดธนูตรี |
| พร้อมสรรพยุทธ์อสิจุรี | กรเสร็จตระเตรียมการ ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ แล้วสุนทรารศ | วรพจนบรรหาร |
| ให้หาภเณปาน | ธประนตประนังคัล ฯ |
| ๏ ท้าวเธอประทานนาม | กรตามณพงศ์พันธุ์ |
| แทนเชษฐอาสัญ | กรนั้นณก่อนกาล ฯ |
| ๏ แล้วมีบรมราช | ธประภาษสนองสาร |
| ดูก่อนภเณปาน | ธิบดีณโกษา ฯ |
| ๏ ขุนเหล็กอเชฐท่าน | ธก็ชาญนุปรีชา |
| นายกพหลพา | หนะปราบริปูแกลน ฯ |
| ๏ เผือนี้จะให้ท่าน | บรินายิกาแทน |
| ยกพลณด้าวแดน | นคเรศประเทศลาว ฯ |
| ๏ ตีเอาณเชียงใหม่ | กรได้ฤแกลนอ่าว |
| กุมเอาณแสนท้าว | นุประสงค์ถวายรา ฯ |
| ๏ ทำได้บห่อนได้ | จะไฉนยุบลมา |
| ให้แจ้งฤทัยปรา | กฎแท้กระแสใน ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| ๑๖๏ บัดนั้นโกษาชาญไชย | |
| บังคมทูลไท | นเรศธิเบศภูบาล ฯ |
| ๏ ข้าบาทขอลองเศิกชาญ | |
| ขอพระราชทาน | อาญาสิทธิ์ทรงธรรม์ ฯ |
| ๏ เหมือนพระราชโองการนั้น | |
| ลองเศิกมหันต์ | ได้แล้วจะรับอาษา ฯ |
| ๏ บำราบอริภารา | |
| เชียงใหม่กุมมา | น้อมเกล้าถวายท้าวไทย ฯ |
| ๏ ป่างองค์กฤษณราชฤทธิไกร | |
| ทรงโสมนัศใน | วรวัจโกษาทำนูล ฯ |
| ๏ สรรเสริญปัญญามากมูล | |
| องค์นเรนสูร | พระราชทานตาวแสงทรง ฯ |
| ๏ ให้แก่โกษาผู้ยง | |
| โดยในประสงค์ | อาญาสิทธิ์บรรหาร ฯ |
| ๏ โปรดให้รับพระโองการ | |
| เหมือนองค์ภูบาล | จอมภพนเรศท้าวไทย ฯ |
| ๏ เธอจึงอำนวยพรชัย | |
| ท่านจงคลาไคล | ลองเศิกโดยเล่ห์กลการ ฯ |
| ๏ เมื่อนั้นโกษาผู้ชาญ | |
| ได้พระราชทาน | อาญาสิทธิ์ตาวจอมไตร ฯ |
| ๏ น้อมเศียรบังคมคลาไคล | |
| สู่สาลาไล | สถิตย์ประทับสั่งการ ฯ |
| ๏ ดูราเสวกทหาร | |
| เร่งเร็วบนาน | เกณฑ์พรรค์พหลโยธา ฯ |
| ๏ สามพันไต่เต้ามรรคา | |
| ตั้งค่ายประดา | แทบที่พเนียดจงพลัน ฯ |
| ๏ โดยฉวางสามเส้นสำคัญ | |
| โดยที่แวงนั้น | ให้ได้สามเส้นสิบวา ฯ |
| ๏ แล้วสูตัดเวฬุมา | |
| ตั้งค่ายปีกกา | เอาปลายเวฬุปักตรง ฯ |
| ๏ อีกทั้งสนามเพลาะแวดวง | |
| รายเรียงขวากลง | เสร็จรุ่งสามนาฬิกา ฯ |
| ๏ แม้เราไปเลียบทัศนา | |
| ผู้ใดยังช้า | บทำให้เสร็จทันการ ฯ |
| ๏ ตูจักลงโทษประหาร | |
| ผู้นั้นมลาญ | ชีวิตให้ม้วยบันไลย ฯ |
| ๏ มนตรีทั้งหลายฟังใน | |
| พจนคำไข | โกษาบดีบัญชา ฯ |
| ๏ ต่างต่างแกลนเดชอาญา | |
| เร่งรีบไคลคลา | กะเกณฑ์ทุกหมวดทุกนาย ฯ |
| ๏ ได้พลสามพันโดยหมาย | |
| ต่างตนผันผาย | ตัดลำเวฬุนั้นมา ฯ |
| ๏ ชนหนึ่งโทท่อนไคลคลา | |
| ดลเขตบช้า | ก็ปันน่าที่โดยไว ฯ |
| ๏ ต่างต่างปักค่ายเรียดไป | |
| ปลายปักลงใน | แถวที่ภาคย์พื้นสุธา ฯ |
| ๏ บ้างขุดมูลดินขึ้นมา | |
| แวดวงปราการ์ | โรยขวากโรยหนามตามกัน ฯ |
| ๏ เร่งทำในราตรีนั้น | |
| พฤสุริยัน | ก็เสร็จสิ่งสรรพทันใด ฯ |
| ๏ กัษนั้นขุนหมื่นหนึ่งไซร้ | |
| ยลค่ายห่างไป | จึงกลับเอาต้นปักลง ฯ |
| ๏ แซกเข้าเสาหนึ่งโดยจง | |
| ใจตนประสงค์ | จะไห้ชิดสนิทด้วยดี ฯ |
| ๏ ผู้นั้นจึงกล่าววาที | |
| เขาทำดังนี้ | แต่ครั้งเบาราณก่อนมา ฯ |
| ๏ ซึ่งปลายปักลงสุธา | |
| ไม่เคยทัศนา | แต่ก่อนบห่อนเคยมี ฯ |
| ๏ แล้วเสร็จพร้อมสิ้นน่าที่ | |
| พวกพลโยธี | ก็พักอยู่ที่แหล่งตน ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ ครั้นรุ่งทิวากร | อรชรณอำพล |
| ส่งแสงณเวหล | สุริย์ใสอุทัยศรี ฯ |
| ๏ โกษาวราฤทธิ์ | สุมหิทธิเมธี |
| สั่งพรรคเสนี | จรเร่งตระเตรียมการ ฯ |
| ๏ ให้พร้อมกระบวนพา | หนะขัติยไพศาล |
| เครื่องราชบดีภาร | บริโภคณสิ่งสรรพ์ ฯ |
| ๏ ทันนาฬิกาสาม | กรตามแลให้ทัน |
| แล้วตูจะจรจัล | ชลมารคมรรคา ฯ |
| ๏ เสร็จสั่งคดีการ | ชนงานก็คลาดคลา |
| เตรียมพลกระบวนพา | หนะเสร็จณสิ่งการ ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| ๑๖๏ บัดนั้นโกษาผู้ชาญ | |
| พร้อมพรรคบริวาร | ก็สู่พระที่นั่งนาวา ฯ |
| ๏ เวไชยันต์มหา | |
| พิมานรจนา | อำพลด้วยแก้วอำไพ ฯ |
| ๏ พร้อมด้วยเครื่องสูงไสว | |
| เสวตร์ฉัตร์ชัย | พัดโบกจ่ามรบังกัน ฯ |
| ๏ บังแทรกบังแซงสุริยัน | |
| กลดกลิ่งชิงกรร | อภิรุมชุมสายแสงศรี ฯ |
| ๏ มเหาฬารเลิศรุจี | |
| พร้อมด้วยเสนี | เสวกทั้งหลายรายเรียง ฯ |
| ๏ นาวาชนิดคู่เคียง | |
| น่าหลังพร้อมเพรียง | แม้นเหมือนสมเด็จจอมไตร ฯ |
| ๏ ครั้นได้ศุภฤกษโดยใน | |
| ให้ลั่นฆ้องชัย | ประโคมแตรสังข์ดนตรี ฯ |
| ๏ โหรทึกกึกก้องเภรี | |
| โครมครืนนัทธี | เพียงจะพินาศทำลาย ฯ |
| ๏ แล้วเคลื่อนพยุหขยาย | |
| กระบวนพลพาย | แห่แหนแน่นตามชลที ฯ |
| ๏ ตราบเท่าล่วงลุเทียบที่ | |
| โกษาบดี | ขึ้นจากนาวาจรจัล ฯ |
| ๏ สู่ที่พลับพลามหันต์ | |
| สถิตย์ที่อาศน์พลัน | เดียรดาษด้วยมุขมนตรี ฯ |
| ๏ แวดล้อมซ้ายขวามากมี | |
| แล้วจึงจรลี | ขึ้นสู่สถิตย์สารทรง ฯ |
| ๏ พร้อมด้วยเครื่องสูงทวนธง | |
| ไพโรจน์รหง | พิรียพหลโยธา ฯ |
| ๏ แห่แหนขนัดแน่นหนา | |
| เคลื่อนพลยาตรา | ยลค่ายโดยแนววิถี ฯ |
| ๏ จึงหันไม้ลำหนึ่งมี | |
| ต้นลงธรณี | น่าที่ผู้ใดตัวมา ฯ |
| ๏ ขุนหมื่นผู้นั้นไคลคลา | |
| ดลแล้วบช้า | กียุบก็ยอบหมอบกาย ฯ |
| ๏ โกษาจึงพจนภิปราย | |
| ดูกรทนาย | สูปักเวฬุต้นลง ฯ |
| ๏ จริงฤๅบอกเราโดยตรง | |
| อย่าหลอกลวงหลง | สูกล่าวแต่สัจจริงไป ฯ |
| ๏ ขุนหมื่นจึงรับคำไข | |
| ตูข้าทำไว้ | แม่นแท้อย่างนั้นสัจจา ฯ |
| ๏ จึงเจ้าพระยาโกษา | |
| พจน์วากย์วาจา | ลเมิดโองการแห่งเรา ฯ |
| ๏ โทษถึงตัดฉะเพาะเกล้า | |
| สูทั้งหลายเอา | ตัวไปประหารชีวี ฯ |
| ๏ นักงานคุมพาจรลี | |
| ตัดเกล้าเกษี | ชีวิตทำลายลาญชนม์ ฯ |
| ๏ ศีร์ษะเสียบไว้ที่บน | |
| ปลายไม้แห่งตน | ทำอย่างให้เปนสำคัญ ฯ |
| ๏ โกษากระทำครั้งนั้น | |
| ให้ชนขยั่น | เข็ดคร้ามอำนาจอาญา ฯ |
| ๏ แล้วจึงลงสู่นาวา | |
| กลับเข้าภารา | ขึ้นเฝ้าไทยท้าวกรุงศรี ฯ |
| ๏ ทูลแถลงแจ้งเหตุภูมี | |
| ให้ทราบคดี | ที่ไปลองเศิกทุกประการ ฯ |
| ๏ แล้วทูลอาษาภูบาล | |
| บำราบบำราน | เชียงใหม่ถวายท้าวไทย ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ ป่างว่าสุเทพนาถ | สุรราชเรืองไชย |
| ฟังพจนารถไข | ธิบดีธทำนูล ฯ |
| ๏ ทรงโสมนัศชื่น | อุระรื่นฤดีพูล |
| ภักตรานเรนทร์สูร | ดุจจันทรแจ่มศรี ฯ |
| ๏ เธอจึงประกาศนาม | วรตามณมนตรี ฯ |
| โกษาสุเมธี | บรินายะกำหาญ ฯ |
| ๏ แล้วเธอก็ทรงจัด | ยุกระบัตวิชิตชาญ |
| เกียกกายสุรินทร์ผลาญ | ปจนึกปราไชย ฯ |
| ๏ เดโชวโรฤท- | ธิมหิศรเกรียงไกร |
| กองน่าพหลไคล | อริปราบริปูแกลน ฯ |
| ๏ สงครามกระบวนหลัง | พลตั้งขนัดแน่น |
| สารกล้าและม้าแพน | พลพร้อมนิกายกร ฯ |
| ๏ ครั้นได้พิไชยฤกษ์ | ธก็เลิกพหลจร |
| ครึกครื้นมเหธร | ผิวแยกทลายลง ฯ |
| ๏ ไต่เต้าณเถื่อนชัฎ | ซรกัดชอื้อดง |
| ฝูงสัตว์ณพุ่มพง | คครึกครื้นก็ตื่นหนี ฯ |
| ๏ ครั้นย่ำก็แรมร้อน | ธก็ผ่อนณโยธี |
| พรรคพร้อมณเสนี | บริโภคสบายบาน ฯ |
| ๏ รุ่งเช้าก็เคลื่อนพล | จรดลณไพรสาณฑ์ ฯ |
| โดยมารคกันดาน | ก็ลุเถินณบุรี ฯ |
| ๏ นายกก็จัดสรรพ์ | พลขันธ์และโยธี |
| หมวดกองณโดยที่ | ณกระบวนณรงค์รณ ฯ |
| ๏ แล้วเสร็จก็รีบรุท | พลยุทธโดยดล |
| ถึงเขตณเวียงบน | นคเรศประเทศลาว ฯ |
| ๏ นายกก็ตั้งค่าย | ระยะรายระเบียดยาว |
| ล้อมเขตณแสนท้าว | ธก็มั่นประทับพล ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| ๑๖๏ บัดนั้นแสนท้าวเมืองบน | |
| แจ้งข่าวเหตุผล | ว่าทัพกรุงไทยยกมา ฯ |
| ๏ ตั้งค่ายรายล้อมภารา | |
| จึงรจน์สารตรา | ใบบอกเชียงใหม่บุรี ฯ |
| ๏ ให้ชนชวพาชี | |
| ไต้เต้าจรลี | รีบเร่งไปตามมรรคา ฯ |
| ๏ แล้วแต่งค่ายคูภารา | |
| หอรบปราการ์ | น่าไม้ปืนยามากมี ฯ |
| ๏ รายรอบไพร่พลโยธี | |
| ทุกด้านน่าที่ | คอยป้องคอยกันเวียงไชย ฯ |
| ๏ เสร็จสรรพพร้อมกันมั่นไว้ | |
| ระวังทัพไทย | จะเข้าแหกหักภารา ฯ |
| ๏ กัษนั้นนายกโกษา | |
| จึงมีบัญชา | นายทัพนายกองด้วยพลัน ฯ |
| ๏ สูจงเร่งรัดจัดสรรพ์ | |
| โยธามหันต์ | เข้าตีเข้าหักบุรี ฯ |
| ๏ ให้ได้เวลาวันนี้ | |
| จะได้จรลี | ยกตีรีบรุทขึ้นไป ฯ |
| ๏ จนถึงกระทั่งเชียงใหม่ | |
| สูอย่านอนใจ | ตามคำแห่งเราบัญชา ฯ |
| ๏ บัดนั้นนายกองโยธา | |
| รับคำโกษา | ต่างต่างตระเตรียมโยธี ฯ |
| ๏ พร้อมเครื่องอาวุธมากมี | |
| ปืนไฟทวนตรี | ววับววาบปลาบแสง ฯ |
| ๏ โยธาเริงร่าเข้มแข็ง | |
| อาจหาญเรี่ยวแรง | บอ่าวบคร้ามไพรี ฯ |
| ๏ ได้ฤกษ์ให้เลิกโยธี | |
| คฤกครื้นธรณี | เพียงจะพินาศแหลกลง ฯ |
| ๏ โอบอ้อมปราการแวดวง | |
| ปล่อยปืนจารงค์ | มณฑกนกสับทันที ฯ |
| ๏ ตึงตังดังสนั่นโกลี | |
| พรรคพวกโยธี | ต่างตนแล่นไล่ชิงชัย ฯ |
| ๏ ฟันฟาดศาสตราว่องไว | |
| บ้างพุ่งขึ้นไป | บนที่ปราการธานี ฯ |
| ๏ ฝ่ายพวกชาวเวียงน่าที่ | |
| ต้อนพลโยธี | รบรับประยุทธ์พัลวัน ฯ |
| ๏ บ้างพุ่งแหลนหลาวเกาทัน | |
| บ้างรับบ้างฟัน | บ้างหั้นบ้างห้ำร่ำไป ฯ |
| ๏ ทวยไทยรับรองว่องไว | |
| ต่างยุทธ์ชิงไชย | พิฆาตเข่นฆ่าราวี ฯ |
| ๏ ชาวเมืองบทนป่นปี้ | |
| ตายกลาดธรณี | บอาจบหาญต้านทาน ฯ |
| ๏ แต่ตั้งรบรับไทยหาญ | |
| สามเวรวันวาร | ไพร่พลก็ถอยน้อยลง ฯ |
| ๏ บอาจจะยุทธ์ณรงค์ | |
| กลัวชีพปลดปลง | ต่างต่างก็อพยพหนี ฯ |
| ๏ บ้างแล่นเข้าหาโยธี | |
| ชาวเชียงบุรี | ก็หนีซุกซอนซ่อนไป ฯ |
| ๏ เสียเมืองแก่พวกทวยไทย | |
| โยธาพลไกร | ก็ได้สิ่งของครามครัน ฯ |
| ๏ คชาอัศวอนันต์ | |
| อาวุธสิ่งสรรพ์ | หลายอย่างต่างต่างนานา ฯ |
| ๏ หญิงชายเชลยนำมา | |
| ทรงท่านโกษา | นายกทุกสิ่งเสร็จสรรพ์ ฯ |
| ๏ โกษาสั่งนายกองพลัน | |
| ให้ยกโรมรัน | บ้านเล็กเมืองน้อยรายเรียง ฯ |
| ๏ ริบเอาเข้าของเสบียง | |
| โภชนของเลี้ยง | ได้เปนกำลังโยธา ฯ |
| ๏ นายกองได้ฟังบัญชา | |
| ต่างยกไคลคลา | บ้านตีเมืองเนื่องไป ฯ |
| ๏ บ้านเล็กเมืองน้อยไกลใกล้ | |
| แตกทนบได้ | บ้างหนีบ้างหายวายชนม์ ฯ |
| ๏ เข้าของทิ้งไว้เกลื่อนกล่น | |
| ทวยไทยเก็บขน | บ้างมัดบ้างคุมตัวมา ฯ |
| ๏ สรรพยุทธ์อาวุธนานา | |
| คชอัศวา | ได้มาเหล่หลายมูลมี ฯ |
| ๏ รีบรุทธ์ยงยุทธ์โยธี | |
| ลุเขตร์บูรี | นครลำพูนบัดดล ฯ |
| ๏ นายกจึงให้พรรคพล | |
| ตั้งค่ายวงวล | เข้าโอบห้อมล้อมธานี ฯ |
| ๏ ตั้งมั่นผ่อนผันโยธี | |
| หายเหนื่อยอินทรีย์ | จึงจะหักหาญชิงไชย ฯ |
| ๏ นายกทำศึกเร็วไว | |
| อำนาจเกรียงไกร | แต่ครั้งลองศึกภารา ฯ |
| ๏ นายทัพนายกองโยธา | |
| จึงแกลนอาญา | อำนาจเด็ดขาดโดยใน ฯ |
| ๏ ฝ่ายเจ้าลำพูนเวียงไชย | |
| ตระหนกฤทัย | จิตต์ว้าประหม่าหวั่นขวัญ ฯ |
| ๏ จึงเกณฑ์ไพร่พลทั้งนั้น | |
| ให้ขึ้นป้องกัน | รักษาน่าที่ปราการ ฯ |
| ๏ รีบร้นสับสนอลมาน | |
| ต่างต่างลนลาน | เร่งรัดจัดกันวุ่นไป ฯ |
| ๏ พร้อมสิ้นเสร็จสรรพฉับไว | |
| อาวุธชิงไชย | ถือมาถ้วนทั่วตัวคน ฯ |
| ๏ วิ่งขึ้นปราการสับสน | |
| ต่างคอยประจน | รับรองป้องกันไพรี ฯ |
| ๏ ถ้วนทั่วทุกด้านน่าที่ | |
| พรรคพร้อมโยธี | คอยต่อคอยต้านชิงไชย ฯ |
| ๏ บัดนั้นโกษาฤทธิไกร | |
| ครั้นเถลิงไถง | อำพรกระจ่างแจ่มศรี ฯ |
| ๏ จึงสั่งนายกองโยธี | |
| เร่งเร็วบัดนี้ | สูจงตระเตรียมพลไกร ฯ |
| ๏ ยกเข้าตีเอาเวียงไชย | |
| ลำพูนเร็วไว | อย่าละปล่อยไว้เนิ่นนาน ฯ |
| ๏ ตรวจจัดพหลพลทหาร | |
| หักเข้าปราการ | ต้านน่ายงยุทธชิงไชย ฯ |
| ๏ บัดนั้นนายกองยินใน | |
| พจนคำไข | โกษานายกบัญชา ฯ |
| ๏ ต่างแล่นตรวจจัดโยธา | |
| แซกแซงซ้ายขวา | เปนหมวดเปนกองว่องไว ฯ |
| ๏ หอกดาบโล่ดั้งปืนไฟ | |
| พริบพร้อมพลไกร | เยียดยัดขนัดแน่นดินดร ฯ |
| ๏ ได้ฤกษ์เลิกพลนิกร | |
| สเทื้อนสท้อน | สุธาเพียงเขยื้อนเคลื่อนไหว ฯ |
| ๏ เสียงพลโห่ร้องเอาไชย | |
| สนั่นลั่นไป | กึกก้องทั่วท้องธรณี ฯ |
| ๏ รีบรุทพลยุทธโยธี | |
| ประชิดบุรี | หุ้มห้อมเข้าล้อมภารา ฯ |
| ๏ ทวยไทยชาญไชยศักดา | |
| อาจหาญแกล้วกล้า | เคยปราบบำราบไพรี ฯ |
| ๏ ต่างต่างเข้ายุทธราวี | |
| หักเอาน่าที่ | บ้างฟันบ้างฟาดศาสตรา ฯ |
| ๏ บ้างยิงน่าไม้ปืนยา | |
| หักหาญต้านน่า | ประดากันเข้ายืนยัน ฯ |
| ๏ ฝ่ายพวกน่าที่ผ่อนผัน | |
| รับรองป้องกัน | หักหันผันรับราวี |
| ๏ ปล่อยปืนครึกครื้นปัฐพี | |
| ด้านต่อไพรี | ต่างแกล้วต่างกล้ายันยง ฯ |
| ๏ ทวยไทยห้ำหั่นบั่นลง | |
| ชีวิตปลดปลง | ตายกลาดดื่นดาษปราการ์ ฯ |
| ๏ บ้างตายบ้างต้อนเข้ามา | |
| พลไทยเข่นฆ่า | นักลาวเมือบม้วยเมืองไป ฯ |
| ๏ แต่ตั้งรบรับทัพไทย | |
| เจ็ดวันรับไว้ | ไพร่พลก็น้อยเบาบาง ฯ |
| ๏ บ้างเจ็บบ้างป่วยครวญคราง | |
| น่าที่ระวาง | ต่างหลบต่างลี้หนีไป ฯ |
| ๏ ทวยไทยได้ทีชิงไชย | |
| ต่างปีนขึ้นได้ | บนที่ปราการ์ธานี ฯ |
| ๏ ต่างเข้าไล่พลโยธี | |
| เฉาะฉะเกษี | ชาวเวียงก็แตกครื้นเครง ฯ |
| ๏ เผ่นโผนโจนทับกันเอง | |
| สับสนอลเวง | แตกตื่นทั่วทั้งภารา ฯ |
| ๏ ซุกซนด้นหนีเข้าป่า | |
| บ้างหนีเข้าหา | กองทัพพวกพลทวยไทย ฯ |
| ๏ เจ้าเมืองลำพูนเวียงไชย | |
| อพยพแล่นไป | นครเชียงใหม่บุรี ฯ |
| ๏ ทวยไทยตีได้ธานี | |
| สิ่งของมูลมี | คชอัศวนานา ฯ |
| ๏ สรรพยุทธอาวุธปืนยา | |
| รวบรวมเอามา | ส่งท่านนายกโยธี ฯ |
| ๏ บ้างเข้าอยู่ในบุรี | |
| เลี้ยงกันอึงมี่ | สนั่นทั่วทั้งภารา ฯ |
| ๏ นายกให้พรรคโยธา | |
| ตั้งค่ายประดา | น่าเมืองลำพูนเวียงไชย ฯ |
| ๏ หยุดหย่อนผ่อนปรนพลไกร | |
| แล้วจะยกไป | ตีเอาเชียงใหม่บุรี ฯ |
๏ วสันตดิลกฉันท ๚
| ๑๔๏ ป่างเจ้าณเชียงนครลาว | สุตข่าวณวาที |
| เสียดวงณเขตนครศรี | ปรปักษทวยไทย ฯ |
| ๏ ทุกข์โทมนัศกมลจิตต์ | ผิวพิศประหารใน |
| ทรวงร้อนสท้อนอุรฤทัย | อุสุเพียงประหารผลาญ ฯ |
| ๏ แข็งยืนฤทัยกรประภาษ | วรนารถโองการ |
| ตรัสสั่งณเสวกทหาร | กรเร่งตระเตรียมพล ฯ |
| ๏ ออกไปประยุทธปะทะทัพ | อริรับณตำบล |
| ตามเขตและแดนปฐสถล | ณวิถีริปูคลา ฯ |
| ๏ แสนท้าวพระยาสุตสดับ | วรรับณบัญชา |
| เร่งรัดตระเตรียมพลพลา | กรยุทธณรงค์รณ ฯ |
| ๏ พรรคพร้อมพหลพลนิกาย | ก็ขยายจเรดล |
| ตั้งค่ายประดาระยะสถล | ณวิถีณมรรคา ฯ |
| ๏ คอยรับณทัพนิกรไทย | ปะทะไว้มิให้คลา |
| ล่วงเขตและแดนนครมา | กรยุทธณเวียงไชย ฯ |
| ๏ เสร็จแล้วก็ให้นิกรพล | ชวชนแสะช่วงใช้ |
| คอยเหตุแลการวจนะใน | กิจแจ้งแถลงสาศ์น ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ กัษนั้นณโกษา | ปรินายกาชาญ |
| สั่งเสวกาการ | จรจัดขนัดพล ฯ |
| ๏ เร่งรีบกระบวนรุท | กรยุทธ์ณรงค์รณ |
| ให้พร้อมณบัดดล | กรทันณบัญชา ฯ |
| ๏ บัดนั้นภณายพล | จรดลณโยธา |
| ตรวจจัดพหลพา | หนะสรรพโยธี ฯ |
| ๏ พรรคพร้อมนิกายกร | ธก็จรกระบวนลี |
| ล่วงจากณบุรี | นคเรศประเทศไคล ฯ |
| ๏ ดลเขตณท้องทุ่ง | จรมุ่งขเม่นไป |
| ยลค่ายณแต่ไกล | ระยะว่างณทางจร ฯ |
| ๏ พรอกกันและนั่นว้า | พลพาห์สลับหลอน |
| ล้วนพวกนิกายกร | ปะทะทัพก็ปักธง ฯ |
| ๏ ทวยไทยบได้พรั่น | กรหันกระบวนตรง |
| เข้าล้อมตล่อมวง | ปะทะโอบตลอดหลัง ฯ |
| ๏ นายกก็สั่งพล | จรดลณค่ายตั้ง |
| ต้านน่าประดาดัง | กรยุทธชิงไชย ฯ |
| ๏ ตีเอาณทุกค่าย | ระยะรายทหารไว้ |
| รับรบประจบให้ | กรแหลกและแตกฉาน ฯ |
| ๏ ฝ่ายพวกพหลไทย | สุตไขณข้อขาน |
| ต่างต่างละลนลาน | จรแยกกระบวนคลา ฯ |
| ๏ พลช้างก็ขับช้าง | จรย่างยะเย่ามา |
| พลม้าก็ขับม้า | จรคลาจเรไคล ฯ |
| ๏ พลง้าวก็แกว่งง้าว | กรง่าขยับไว้ |
| พลตาวก็กวัดไกว | และอะร่ามก็ตามแซง ฯ |
| ๏ พลดั้งและดั้งดาบ | และมะลังมะเลืองแสง |
| พลหอกก็หอกแยง | จรแข่งขนัดกัน ฯ |
| ๏ พลทวนก็สวนแทรก | จรแยกกระบวนผัน |
| พลปืนก็ยืนยัน | ปะสะตันก็ตรอกลง ฯ |
| ๏ ต่างต่างก็มุ่งมาท | จะพิฆาตริปูปลง |
| ปลดชีพผุยผง | บมิเหลือจะเมื้อเวียง ฯ |
| ๏ พรรคพลก็ดลถึง | อุสุปึงประดังเปรี้ยง |
| ครื้นครั่นสนั่นเสียง | ธุมะกลบตระหลบไป ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| ๑๖๏ ฝ่ายพวกแสนท้าวเชียงใหม่ | |
| ยลทัพทวยไทย | ยกไล่รบรุกบุกบัน ฯ |
| ๏ เร่งรีบขับพลประจัน | |
| รบรับพัลวัน | ยืนยันเข้าต่อต้านตี ฯ |
| ๏ ปล่อยปืนครึกครื้นธรณี | |
| ต่างกล้าราวี | เข้าตีเข้ากลุ้มตลุมบอน ฯ |
| ๏ ตายกลาดเดือน๔ดาษดินดอน | |
| ทรากศพซับซ้อน | ต่างต้อนต่างตีประดา ฯ |
| ๏ ทวยไทยว่องไวแกล้วกล้า | |
| ฟันฟาดศาสตรา | พิฆาตเข่นฆ่าราวี ฯ |
| ๏ พลช้างขับช้างจรลี | |
| ไล่แทงโยธี | นักลาวเมือบม้วยบันไลย ฯ |
| ๏ พลม้าขับม้าว่องไว | |
| พุ่งหอกซัดไป | ประหารฆ่าศึกลายลาญ ฯ |
| ๏ พลง้าวแกว่งง้าวห้าวหาญ | |
| ไล่รุกรอนลาญ | ฟันฟาดฉับฉาดสิ้นชนม์ ฯ |
| ๏ พลดาบดาบดั้งรุกรณ | |
| ป้องปัดฟันบน | มะลางชีวิตวายปราณ ฯ |
| ๏ พลหอกกลอกกลับต้านทาน | |
| แทงพุ่งประหาร | ไส้พุงทะลักรั่วไหล ฯ |
| ๏ พลปืนยืนยิ่งว่องไว | |
| ลั่นออกทีไร | นักลาวก็ม้วยลาญชนม์ ฯ |
| ๏ ทัพลาวบได้ทานทน | |
| แตกยับปี้ป่น | ตายกลางดาษดื่นธรณี ฯ |
| ๏ แตกไปทุกค่ายน่าที่ | |
| บ้างหลบล้างหนี | ครีกครื้นตื่นกันวิ่งไป ฯ |
| ๏ บ้างหนีเข้าป่าพงไพร | |
| บ้างแล่นเข้าใน | นครเชียงใหม่บุรี ฯ |
| ๏ บ้างแล่นเข้าหาโยธี | |
| ซุกซนด้นหนี | เที่ยวทุกเที่ยวซ่อนแอบแฝง ฯ |
| ๏ โยธาทวยไทยไล่แทง | |
| เลือดสาดดาษแดง | ซึมซาบอาบพื้นปัฐพี ฯ |
| ๏ อาวุธสรรพยุทธ์โยธี | |
| ตกกลาดธรณี | ทวยไทยเก็บได้มากมาย ฯ |
| ๏ คชอัศวทั้งหลาย | |
| ตื่นแตกวุ่นวาย | พลไทยไล่ขับจับมา ฯ |
| ๏ วัตถุสิ่งของนานา | |
| รวบรวมไคลคลา | ส่งท่านแม่ทัพทันที ฯ |
| ๏ จีงท่านโกษาธิบดี | |
| ให้ยกจรลี | รีบเร่งไต่เต้าตามไป ฯ |
| ๏ ดลเขตบุรีเชียงใหม่ | |
| ตั้งค่ายเร็วใว | หุ่มห้อมเข้าล้อมภารา ฯ |
| ๏ แล้วจึงให้ขุดดินมา | |
| ก่อเปนปราการ์ | โอบอ้อมล้อมถึงปราการ ฯ |
| ๏ โดยเบื้องทักษิณทิศถาน | |
| น่าเมืองบนาน | เสร็จแล้วก็มั่มโยธี ฯ |
| ๏ ฝ่ายพวกนักลาวแตกหนี | |
| ต่างต่างจรลี | ครึกครื้นตื่นเข้าภารา ฯ |
| ๏ วิ่งแซงแข่งกันขึ้นหน้า | |
| แกลนพวกโยธา | ไล่เข่นไล่ฆ่าราวี ฯ |
| ๏ หับทวารเขื่อนลั่นทันที | |
| ส่งเสียงอึงมี่ | ชาวเวียงพลอยตื่นตกใจ ฯ |
| ๏ ครื้นครั่นสนั่นหวั่นไหว | |
| บ้างวิ่งขึ้นไป | รักษาน่าที่ปราการ ฯ |
| ๏ บ้างแล่นเข้าในสถาน | |
| ทูลเจ้าหลวงหนาน | บัดนี้เสียทัพอัปรา ฯ |
| ๏ ทัพไทยไล่ติดตามมา | |
| ตั้งล้อมภารา | จงทราบบาทาท้าวไทย ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ บัดนั้นณหลวงลาว | อุระผ่าวตรดกใจ |
| อ้ำอึ้งตะลึงไป | บมิได้จะนั้นจา ฯ |
| ๏ อั้นอยู่ณครู่หนึ่ง | สติจึงอุบัติปรา |
| กฎแก่ณวิญญา | ธก็ตรัสสนองไป ฯ |
| ๏ ดูก่อนณสูเจ้า | จรเต้าณเร็วไว |
| ปราการทวารใน | กรไว้ณมั่นคง ฯ |
| ๏ ป้อมใหญ่ระไววัง | อุสุตั้งกระบอกตรง |
| ยิ่งค่ายทลายลง | อริต่อมลาญปาน ฯ |
| ๏ แล้วสูตระเตรียมพล | จรดลและต่อต้าน |
| รบรับประจันบาน | ปรปักษ์ปราไชย ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| ๑๖๏ กัษนั้นนักลาวแจ้งใน | |
| พจนข้อไข | แสนหลวงเชียงใหม่บัญชา ฯ |
| ๏ ต่างต่างมลนลานมา | |
| จัดพลโยธา | รักษาน่าที่ปราการ ฯ |
| ๏ ป้อมใหญ่ป้อมน้อยทุกด้าน | |
| ตรวจจัดทหาร | รายรอบทั่วขอบภารา ฯ |
| ๏ พร้อมเครื่องสรรพยุทธ์นานา | |
| เสร็จแล้วบช้า | ก็จัดพหลนิกร ฯ |
| ๏ พร้อมพรรคโยธาสลอน | |
| บ้างถือโตมร | ธนูน่าไม้ปืนยา ฯ |
| ๏ หอกดาบแหลนหลาวผาลา | |
| พร้อมเครื่องศาสตรา | ถ้วนทั่วทุกตัวโยธี ฯ |
| ๏ ได้ฤกษเลิกพลจรลี | |
| ออกจากบุรี | ตรงไปยังที่รณรงค์ ฯ |
| ๏ เบื้องนั้นนายกเกรียงยง | |
| ทัศนาทวนธง | ระดะระดาษเดียรดา ฯ |
| ๏ พลลาวเกลื่อนกล่นยกมา | |
| ออกจากภารา | ตั้งหน้าจะยุทธ์ชิงไชย ฯ |
| ๏ จึงสั่งนายกองทันใด | |
| จัดพลทวยไทย | เข้ารบเข้ารับราวี ฯ |
| ๏ ต้านหน้าประดาต่อตี | |
| แล่นให้ป่นปี้ | ให้เหลวให้แหลกลาญปาน ฯ |
| ๏ นายกองได้ฟังลนลาน | |
| ต่างจัดทหาร | พร้อมเครื่องสรรพยุทธ์โยธา ฯ |
| ๏ ยกออกจากค่ายประดา | |
| ต่างต่างเริงร่า | บอ่าวบคร้ามไพรี ฯ |
| ๏ ดลทัพขับพลโยธี | |
| เข้าไล่ต่อตี | ประเชิญหน้าดาประดัง ฯ |
| ๏ ปล่อยปืนครื้นครื้นตึงตัง | |
| โอบอ้อมล้อมหลัง | เข้ากลุ้มเข้ารุมชิงไชย ฯ |
| ๏ นักลาวรบรับทัพไทย | |
| รวดเร็วว่องไว | ต่างไล่ต่างรันฟันฟอน ฯ |
| ๏ ต่างกล้าต่อกล้าราญรอน | |
| ตายกลาดดินดอน | สองข้างต่างม้วยลาญปาน ฯ |
| ๏ พลไทยชิงชัยท้าวหาญ | |
| ต่อตีต้านทาน | ได้ทีประหารลาญชนม์ ฯ |
| ๏ พลลาวบได้ทานทน | |
| ฝีมือไทยรณ | รงค์รับขับเขี้ยวกันไป ฯ |
| ๏ หลู้แหลกแตกยับทัพไทย | |
| ต้านอยู่บได้ | ก็ตื่นก็แตกอลวน ฯ |
| ๏ วิ่งหนีซ้อนซับสับสน | |
| ซุกซอนซ่อนตน | ปลวลตื่นเข้าภารา ฯ |
| ๏ หับทวารเขื่อนลั่นแน่นหนา | |
| พวกบนปราการ้ | คอยต่อคอยต้านทัพไทย ฯ |
| ๏ ฝ่ายพวกโยธาเกรียงไกร | |
| รบรุกบุกไล่ | กระทั่งถึงเชิงประการ ฯ |
| ๏ นักลาววิ่งหนีลนลาน | |
| ลั่นเขื่อนทวาร | สนิทปิดมั่นตรึงตรา ฯ |
| ๏ จึงถอยพรรคพลโยธา | |
| กลับหลังไคลคลา | เก็บเครื่องศาสตรามากมี ฯ |
| ๏ เที่ยวกุมไอยราพาชี | |
| ชนลาวแตกหนี | ส่งท่านนายกสิ่งสรรพ์ ฯ |
| ๏ นายกจึงให้รางวัล | |
| แก่พวกพลขันธ์ | ถ้วนทั่วตัวไพร่แลนาย ฯ |
| ๏ กินอยู่หลับนอนผ่อนกาย | |
| มั่นอยู่ในค่าย | ตลอดรุ่งทิวาราตรี ฯ |
| ๏ รุ่งเช้าลาวยกโยธิ | |
| ออกต่อต้านตี | สัประยุทธ์กับพรรคทวยไทย ฯ |
| ๏ ทวยไทยเข้มแข็งชาญไชย | |
| ตีลาวเชียงใหม่ | แตกพ่ายทุกครั้งทุกครา ฯ |
| ๏ พรรคลาวเข็ดขยาดระอา | |
| บได้ออกมา | ยงยุทธ์ด้วยพวกทวยไทย ฯ |
| ๏ ตั้งมั่นอยู่ในเวียงไชย | |
| แกลนเดชเกรียงไกร | บอาจออกต้านต่อตี ฯ |
| ๏ เบื้องนั้นโกษาธิบดี | |
| ขยดเห็นท่วงที | แม่นแท้แน่ในฤทัย ฯ |
| ๏ ตีเอาเชียงใหม่คงได้ | |
| ถวายพระจอมไตร | บดินทรธิราชธานี ฯ |
| ๏ จึงรจน์ใบบอกศาสน์ศรี | |
| ใช้ชนพาชี | ตีวีสติเต้าตามผลู ฯ |
| ๏ ถวายองค์กฤษณราชภู | |
| ธรเธอทราบรู้ | ตระหนักประจักษ์หฤทัย ฯ |
| ๏ กัษนั้นชนชวชาญไชย | |
| ไต่เต้าคลาไคล | ก็รีบตรบัติโดยดล ฯ |
| ๏ เข้าในนิเวศจุมพล | |
| ส่งศาสน์ยุบล | ให้แก่มหาเสนี ฯ |
| ๏ จึงท่านมหามนตรี | |
| รับเอาศาสน์ศรี | ขึ้นเฝ้าจอมเจ้ามณฑล ฯ |
| ๏ ทูลแถลงแจ้งกิจยุบล | |
| โดยในศาสน์สนธิ์ | ทรงทราบสิ้นทุกประการ ฯ |
๏ วสันตดิลกฉันท ๚
| ๑๔๏ ป่างองค์พระกฤษณบดินทร์ | ธรนินทร์พิภพผ่าน |
| แจ้งในกระแสยุบลสาร | วรภักตร์ธผ่องใส ฯ |
| ๏ ทรงโสมนัสมนะเกษม | ศุขเปรมฤทัยใน |
| จึงแย้มพระโอษฐ์มธุรไข | สิหนาทธโองการ ฯ |
| ๏ ตรัสสั่งณเสวกมหา | ธิบดีณทวยหาญ |
| ฉนะหุตพหลพล ฯ | จงจัดขนัดพลแสะสาร |
| ๏ ปัญจาสตาพลคชา | จรคลาจเรดล |
| ปัญจาสตาหยพหล | จรดลจเรไคล ฯ |
| ๏ คอยรับณรานครเถิน | ณวิถีพนมไพร |
| พร้อมพลพหลพยุหไว้ | กรเสร็จเสดจดล ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ รับราชชโยงการ | ธรบาลธิเบศรชน ฯ |
| เร่งจัดกระบวนพล | อภิชาติ์และพาชี ฯ |
| ๏ พร้อมสัตริยาวุทธ์ | อุสุยุทธ์ธนูตรี |
| เสร็จสรรพโยธี | ธก็เคลื่อนพหลจร ฯ |
| ๏ ไต่เต้ามรัญคา | วนนาณดงดอน |
| แนวเนินณสิงขร | ก็ลุเถินณบุรี ฯ |
| ๏ คอยรับพระจอมพงศ์ | หริองค์พระจักตรี ฯ |
| โดยนัยพระภูมี | วจนาถธบรรหาร ฯ |
๏ วสันตดิลกฉันท ๚
| ๑๔๏ ครั้นถึงพิไชยวรเศิก | มหุฤกษตระบัติกาล |
| จอมนาถนรายน์อิศรผ่าน | วรลพบุรีรมย์ ฯ |
| ๏ สรวมเครื่องอลังกรณอา- | ภรณรัตนโยดม |
| ภูสิตกระษัติยนิยม | กรยุทธนาทรง ฯ |
| ๏ กุมเกี่ยวคธาธรพระขรรค์ | วรอันประยุทธยง |
| สรรพเสร็จเสดจจรก็ลง | ณขจิตรนาวี ฯ |
| ๏ รำไพพฤๅวรกระช่าง | ชวลิตมณีศรี |
| ถ่องแถวเสวตวรขจี | อภิรุมและชุมสาย ฯ |
| ๏ พัดโบกและบังสุริยส่อง | ธุชะรองสุวรรณพราย |
| บังแทรกและจ่ามรก็หลาย | ระยะนับสลับเรียง ฯ |
| ๏ กันชิงและกลดบวรสรรพ | นุประดับขนานเคียง |
| สังข์แตรก็แซ่เสนาะนุเสียง | ดุริยางคดนตรี ฯ |
| ๏ ได้ฤกษพระโหรธกรลั่น | ณสุวรรณเภรี |
| เรือดั้งและกันชลวิถี | ก็อธึกคคึกดัง ฯ |
| ๏ เรือท้าวพระยาคณขนัด | นุประวัติประพาสผัง |
| คู่คู่ก็พายชรประนัง | จรนำและตามคลา ฯ |
| ๏ โยวโยวพหลนิกรสรรพ | ระยะรับบโทนมา |
| ยับยับพพายสลิละพา | กลฝอยพิรุณโปรย ฯ |
| ๏ จ้วงจ้วงคคลาจรก็แข่ง | ก็บแซงบอิดโรย ฯ |
| เทื้อมเทื้อมก็พายชลนุโดย | กรห่มนิราคลา ฯ |
| ๏ นาวาพระพุทธรติใส่ | กรไชยธาดา |
| นำเรือพระภูธรวรา | พยุห์ทัพกระบวนดล ฯ |
| ๏ รอนแรมณสินธุรธวา | ธประทับก็หยุดพล |
| เมืองเถินสถิตยพหล | ระยะที่ประทับพลา ฯ |
| ๏ ครั้นรุ่งทิวากรจะเดิน | พลเกรีนก็เตรียมมา |
| คอยองค์พระจักกกฤษณธรา | ธรทรงคชาพัง ฯ |
| ๏ นามกินนราคชวิหค | จรยกระบวนตรัง |
| ไพรโตรนุโพนจรก็หวัง | คณพลก็เขี่ยวดล ฯ |
| ๏ ถึงที่ก็หยุดพยุหพัก | บริรักษ์พระจอมพล |
| ทั่วเขตประเทศวนสน | ธประทับณะพลับพลา |
| ๏ ตรัสสั่งเกษียนกรประทับ | วรราชลัญจา |
| แจ้งความเสดจจรนุคลา | จะประยุทธเคร่ากาล ฯ |
| ๏ กว่าเราจะดลพยุหบาท | อริราชประรอนราญ |
| มั่นรักษเตรียมพลแสะสาร | ผิวต่อก็โดยเรา ฯ |
๏ อินทรวิเชียรฉันท ๚
| ๑๑๏ โกษาพระยาฟัง | วรสั่งพระจอมเมา |
| ลีภพนรายณ์เผ่า | สุรพงศเดชา ฯ |
| ๏ จึงสั่งตระเตรียมที่ | ธสถิตยพลับพลา |
| พร้อมเสวกาคลา | จรเฝ้าพระทรงธรรม์ ฯ |
| ๏ เสร็จที่ประทับรับ | วรสรรพสิ่งสรรพ์ |
| ทูลเชิญเสดจพลัน | จรสู่ประเทศเชียง ฯ |
| ๏ ครั้นได้อุดมฤกษ | นรเกรีกก็รายเรียง |
| ครื้นครั่นสนั่นเสียง | เสนาะโสตนุเกรียวกราว ฯ |
| ๏ เดินดลอรัญเวศ | ก็ลุเขตนครลาว |
| นายไพร่นุไต่เต้า | คตตามคณาชน ฯ |
| ๏ จอมนาถสถิตย์ใน | วนไพรก็พร้อมพล |
| แน่นนับนุสับสน |
บริรักษพระจักตรี ฯ |
| ๏ ดำรัสจะผ่อนพัก | คณชนและเสนี |
| กุญชรผละพาชี | พลพีนจเรไคล ฯ |
๏ ฉบงง ๚
| ๑๖๏ บัดนั้นแสนหลวงเชียงใหม่ | |
| ความแกลนทัพไทย | ดังมัจจุคอยผลาญ ฯ |
| ๏ แสนทุกข์โทมนัสแดดาล | |
| เคียดเคืองราคาญ | ฤทัยประดาษอาดูร ฯ |
| ๏ กรรปนกตกไร้ขาดสูญ | |
| อนาถเกื้อกูล | ผู้ใดจะช่วยดับเข็ญ ฯ |
| ๏ คงมีวิบัติเกิดเปน | |
| เที่ยงแท้ลำเคญ | ได้ยากลำบากบนาน ฯ |
| ๏ ครั้นจะแต่งพลต่อต้าน | |
| ทวยไทยประหาร | ชีวิตพินาศตักษัย ฯ |
| ๏ คยดหนีบพ้นทัพไทย | |
| ด้วยตั้งล้อมไว้ | หลายเซ็งหลายชั้นตรึงตรา ฯ |
| ๏ ครั้นจะออกอ่อนน้อมกายา | |
| ยอมถวายภารา | ก็แสยงชีวิตลาญชนม์ ฯ |
| ๏ ด้วยตูลิ้นล่ายหลายหน | |
| กรโทษใส่ตน | ดั่งนี้ก็กรรมก่อนกาล ฯ |
| ๏ เธอยิ่งแสนโศกลุงลาน | |
| ดุจอสุนีประหาร | ชีวิตให้ม้วยตักษัย ฯ |
| ๏ สิ้นคิดกลเลศภายใน | |
| อ้นอั้นฤทัย | ก็มั่นอยู่ในภารา ฯ |
| ๏ เสี่ยงเอากุศลวาสนา | |
| อุดหนุนมีมา | เพื่อว่าจะพ้นโพยภัย ฯ |
| ๏ จึงรจน์ลิขิตเร็วไว | |
| ใบบอกขึ้นไป | ยังกรุงอังวะบุรี ฯ |
| ๏ ขอพลมาช่วยราวี | |
| รีบร้อนจรลี | ลงมาช่วยเผือเร็วไว ฯ |
| ๏ บัดนี้กองทัพทวยไทย | |
| ตั้งล้อมเวียงไชย | รบเอาเชียงใหม่ธานี ฯ |
| ๏ แม้นช้าจะเสียท่วงที | |
| เห็นท่าบุรี | จะเสียแก่พวกทวยไทย ฯ |
| ๏ เสร็จสรรพพับผนึกทันใด | |
| ส่งให้มาใช้ | รีบเร่งไต่เต้าจรลี ฯ |
| ๏ แล้วยินสำเนียงอึงมี่ | |
| กึกก้องธรณี | สท้อนสะเทื้อนหวั่นไหว ฯ |
| ๏ จึงให้นักลาวเร็วไว | |
| ไต่เต้าขึ้นไป | บนเจดีย์ใหญ่ทันที ฯ |
| ๏ จึงเห็นรี้พลโยธี | |
| เยียดยัดปัฐพี | ยกมาประทับรายเรียง ฯ |
| ๏ โดยทิศอาคเณแดนเวียง | |
| แหล่หลายค่ายเคียง | ประมาณหลายหมื่นโยธา ฯ |
| ๏ ยลแล้วไต่เต้าไคลคลา | |
| ทูลแจ้งกิจจา | แก่เจ้าแสนหลวงเวียงไชย ฯ |
| ๏ แสนหลวงตระดกฤทัย | |
| ยิ่งแสยงทัพไทย | ภักตราสลดหมดศรี ฯ |
| ๏ ความกลัวเหลือแกลนแสนทวี | |
| แข็งขืนฤดี | ตรัสสั่งนักลาวทันใด ฯ |
| ๏ สูเร่งป้องกันเมืองไว้ | |
| เอาไม้ซุงใหญ่ | ผูกแขวนโดยใบเสมา ฯ |
| ๏ ให้รอบทั่วทั้งปราการ์ | |
| แม้ริปูคลา | จะได้ฉินเชือกปล่อยไป ฯ |
| ๏ ให้ทับฆ่าศึกบรรลัย | |
| ลาญชีพตักษัย | บให้เข้าใกล้ปราการ ฯ |
| ๏ คั่วทรายคอยไว้ประหาร | |
| เตลเดือดพลุ่งพล่าน | คอยซัดคอยราดสาดไป ฯ |
| ๏ อย่าให้ข้าศึกเข้าใกล้ | |
| ทำการชิงไชย | ป่ายปีนขึ้นบนปราการ ฯ |
| ๏ สูงจงเร่งเร็วบนาน | |
| โดยตูบรรหาร | ให้เสร็จพร้อมสิ้นทันใด ฯ |
| ๏ นักลาวทั้งหลายแจ้งนัย | |
| บัญชาเชียงใหม่ | ก็รีบตระบัดโดยดล ฯ |
| ๏ เกณฑ์พลลากไม้ซุงขน | |
| ขึ้นปราการบน | ก็ผูกก็เหนี่ยวตรึงตรา ฯ |
| ๏ เครื่องสัดเครื่องสาดนานา | |
| สรรพยุทธศาสตรา | กระทำเสร็จสิ้นสิ่งสรรพ์ ฯ |
| ๏ รักษาน่าที่กวดขัน | |
| กลางคืนกลางวัน | บได้ประมาทการงาน ฯ |
| ๏ คอยฟังแต่ข่าวสื่อสาร | |
| อังวะเวียงม่าน | จะมาบมาฉันใด ฯ |
| ๏ ฝ่ายชนม้าใช้รีบไคล | |
| ไต่เต้าเร็วไว | ก็ลุอังวะธานี ฯ |
| ๏ เข้าในนิเวศน์บุรี | |
| หาม่านมนตรี | ก็ส่งลิขิตให้พลัน ฯ |
| ๏ มนตรีรับเอาศาสน์นั้น | |
| อ่านแจ้งสำคัญ | คดีถี่ถ้วนมีมา ฯ |
| ๏ สยดสยองพองเกล้าเกษา | |
| แสยงเดชฤทธา | บอาจยกพลไคล ฯ |
| ๏ ไต่เต้าไปช่วยเวียงไชย | |
| แสนหลวงเชียงใหม่ | ก็นิ่งอยู่ในธานี |
