คำนำ

หนังสือจินดามณีเป็นแบบเรียนเล่มแรกของไทย เชื่อว่าใช้มาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย สืบมาจนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น ต้นฉบับตัวเขียนสมุดไทยหนังสือจินดามณีมีอยู่หลายฉบับ แต่ละฉบับมีเนื้อหาลักลั่นแตกต่างกัน หนังสือนี้นอกจากจะประกอบด้วยคุณค่าเชิงวรรณคดีและอักษรศาสตร์แล้ว ยังเป็นต้นแบบของหนังสือแบบเรียนไทยที่แต่งขึ้นในชั้นหลัง

จินดามณี ที่พิมพ์รวมอยู่ในหนังสือนี้ กรมศิลปากรได้มอบให้นายบุญเตือน ศรีวรพจน์ ผู้อำนวยการสำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ เป็นผู้ตรวจสอบต้นฉบับ ประกอบด้วย จินดามณี ฉบับความแปลก จินดามณีฉบับพระเจ้าบรมโกศ จินดามณีฉบับจุลศักราช ๑๑๔๔ “จินดามณีฉบับความแปลก” และ “จินดามณีฉบับจุลศักราช ๑๑๔๔” นั้นยังไม่เคยมีการพิมพ์เผยแพร่มาก่อน ผู้ตรวจสอบต้นฉบับได้คัดลอกจากเอกสารสมุดไทยและนำสำเนาเอกสารต้นฉบับมาพิมพ์รวมไว้ด้วย เพื่อให้ผู้ศึกษาได้เห็นรูปแบบและอักขรวิธีของหนังสือแบบเรียนไทยสมัยโบราณ ส่วน “จินดามณีฉบับพระเจ้าบรมโกศ” นั้น ต้นฉบับสมุดไทยเก็บรักษาไว้ที่ Royal Asiatic Society กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ศาสตราจารย์ขจร สุขพานิช ได้ขอถ่ายสำเนากลับมายังประเทศไทยและมอบให้กรมศิลปากร นำมาพิมพ์เผยแพร่เมื่อพุทธศักราช ๒๕๐๔ การพิมพ์คราวนี้ใช้ต้นฉบับซึ่งพิมพ์ครั้งแรก และผู้ตรวจสอบต้นฉบับได้ปรับปรุงอักขรวิธีบางส่วนโดยใช้ข้อความที่ปรากฏในเนื้อหาเป็นสมมุติฐานประกอบการพิจารณา

อนึ่งการจัดพิมพ์ครั้งนี้ ได้นำบันทึกเรื่องหนังสือจินดามณีของนายธนิต อยู่โพธิ์ อดีตอธิบดีกรมศิลปากร มาพิมพ์ไว้เป็นบทนำของหนังสือด้วย

กรมศิลปากรหวังว่าหนังสือ จินดามณีฉบับความแปลก จินดามณีฉบับพระเจ้าบรมโกศ จินดามณีฉบับจุลศักราช ๑๑๔๔ นี้จะอำนวยประโยชน์ต่อนิสิต นักศึกษา ครู อาจารย์ นักวิชาการ ตลอดจนผู้สนใจวรรณคดีและอักษรศาสตร์โดยทั่วกัน

(นายบวรเวท รุ่งรุจี)

อธิบดีกรมศิลปากร

สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์

ธันวาคม ๒๕๕๗